Η χρονιά τελειώνει. Οι δρόμοι λαμπυρίζουν από νεραϊδοφώτα, με τη λάμψη τους να αντανακλά στα βρεγμένα πεζοδρόμια. Οι βιτρίνες λάμπουν σε χρυσό και κόκκινο χρώμα.
Οι οικογένειες περπατούν αργά, τα παιδιά κρατούν σφιχτά αχνιστά φλιτζάνια σοκολάτας. Η μουσική ξεφεύγει από καφετέριες και πλατείες, ανακατεύοντας με το άρωμα ψητού κάστανου και κανέλας. Όλα φαίνονται χαρούμενα και ασφαλή.
Η ασφάλεια, ωστόσο, δεν είναι ποτέ εγγυημένη. Όχι για όλους.
Συνάντησα για πρώτη φορά αυτό που σύντομα έμαθα ότι δεν ήταν στην πραγματικότητα ένα νέο σύστημα ασφαλείας στη Ρώμη όταν μπήκα σε ένα μπαρ.
Εκεί, στη μικρή τουαλέτα με πλακάκια, το είδα. Μια αφίσα. Απλές λέξεις, διακριτικές οδηγίες: ένα πρόγραμμα ασφάλειας για όποιον αισθάνεται ανασφαλής. Μια κωδική φράση, «κοκτέιλ Φρίντα». Ήσυχη βοήθεια. Καμία αντιπαράθεση.
Η περιέργεια κυριάρχησε. Ρώτησα το προσωπικό, ήσυχα, αν το κατάλαβαν. Το έκαναν. Ήρεμα, με ειλικρίνεια, εξήγησαν το σύστημα, ποιος ανταποκρίνεται, πώς λειτουργεί και τι θα συμβεί στη συνέχεια.
Αν ζητήσετε από το προσωπικό του μπαρ ένα «κοκτέιλ Frida», σημαίνει ότι αισθάνεστε ότι απειλείτε με κάποιο τρόπο.
Η αρχή του είναι απλή: ένας ήσυχος, αξιόπιστος τρόπος για κάποιον, συχνά γυναίκες ή άλλες ευάλωτες ομάδες, να ζητήσει βοήθεια αρχικά από το προσωπικό του μπαρ σε χώρους νυχτερινής διασκέδασης. Και θα βάλουν τα δυνατά τους.
Ούτε δράμα, ούτε θέαμα. Απλά ετοιμότητα, αθόρυβα υφασμένη στο ρυθμό της νύχτας. Αργότερα το ίδιο βράδυ, έστειλα email στον συντάκτη μου στην Κύπρο. Αξίζει να το εξερευνήσετε στην Κύπρο; Η απάντησή της ήταν άμεση, «σίγουρα, αυτή είναι μια εξαιρετική ιδέα!»
Εκείνη η στιγμή έμεινε μαζί μου. Κατάλαβα γιατί κάνω αυτή τη δουλειά. Θέλω να μιλήσω για ανθρώπους των οποίων η ασφάλεια, η αξιοπρέπεια και οι ανησυχίες πολύ συχνά παραβλέπονται.
Έψαξα σωστά το σχήμα. Ξεκίνησε στο Ηνωμένο Βασίλειο ως "Ask for Angela", στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και πέρα από αυτό, με διαφορετικά ονόματα.
Πώς είναι λοιπόν δίκαιη η Κύπρος; Η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004. Εμφανίζεται ως ασφαλής, δημοκρατική και ευρωπαϊκή.
Ωστόσο, για χρόνια, παρέμεινε εκτός σημαντικών πρωτοβουλιών για την ασφάλεια της νυχτερινής ζωής, παρά τα πολυσύχναστα μπαρ, τα πολυσύχναστα κλαμπ και την τουριστική οικονομία που βασίζεται σε ανέμελες εικόνες. Αυτή η απουσία έγινε η ραχοκοκαλιά της ιστορίας.
Η αναφορά αποκάλυψε ένα συνονθύλευμα απαντήσεων. Η αστυνομία μας είπε ότι «δεν έχει θεσπιστεί πλαίσιο μέχρι στιγμής». Το υφυπουργείο Τουρισμού αναγνώρισε τη σημασία τέτοιων προγραμμάτων και είπε ότι είναι «έτοιμο να διαβουλευθεί».
Οι φορείς του κλάδου προσέφεραν εργαστήρια, αφίσες και εθελοντικά πιστοποιητικά. Οι ξένες πρεσβείες σπόνταραν τους υπηκόους τους. Μεμονωμένα, λογικό. Μαζί, κατακερματισμένοι.
Ποιος ανταποκρίνεται όταν γίνεται ένα κωδικοποιημένο αίτημα βοήθειας σε ένα μπαρ; Η αστυνομία ξέρει τι σημαίνει; Είναι εκπαιδευμένοι;
Η ευθύνη σταματά στην πόρτα, αφήνοντας το προσωπικό να αυτοσχεδιάζει σε στιγμές που μπορεί να κλιμακωθούν σε δευτερόλεπτα;
Απευθύνθηκα σε διευθυντές και ιδιοκτήτες μπαρ και κλαμπ, προσπαθώντας να κάνω το σωστό. Μερικοί είχαν εισαγάγει αθόρυβα δικά τους συστήματα.
Άλλοι βασίστηκαν στη διαίσθηση, στο προσωπικό του ορόφου και στον «έλεγχο της ατμόσφαιρας». Αρκετοί εκδήλωσαν ενδιαφέρον για επίσημη εκπαίδευση. Οι προσπάθειές τους ήταν αληθινές. Η καλή θέληση, όμως, δεν είναι σύστημα.
Ο ίδιος ο αυτοσχεδιασμός είπε πολλά: κανένα πρότυπο, κανένα κοινό πρωτόκολλο, καμία σαφής ευθύνη. Αυτή η αβεβαιότητα αγγίζει τους ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερη σημασία.
Οι γυναίκες με τις οποίες μίλησα περιέγραψαν τον ευαίσθητο λογισμό, την άμεση προσέγγιση της ασφάλειας, τον φόβο της κλιμάκωσης και τη σχετική ασφάλεια της παραγγελίας ενός κωδικοποιημένου ποτού. Η διακριτικότητα λειτουργεί μόνο εάν κάποιος ενεργεί αξιόπιστα.
Οι πιο συγκλονιστικές στιγμές ήταν ήσυχες, σχεδόν αόρατες. Μια νεαρή γυναίκα περιέγραψε ότι έφευγε από ένα γεμάτο μπαρ, η καρδιά χτυπούσε δυνατά, οι παλάμες ιδρωμένες, παρήγγειλε ένα κωδικοποιημένο ποτό που είχε μάθει στο εξωτερικό.
Το προσωπικό παρατήρησε, έγνεψε καταφατικά, κινήθηκε για να παρέμβει, αλλά ποιος θα καλούσε την αστυνομία; Ποιος θα αναλάμβανε την ευθύνη; Αυτός ο ανασταλμένος κίνδυνος είναι το αποκορύφωμα της ιστορίας. Είναι συγκρατημένο, σχεδόν αόρατο και τρομακτικό.
Η ιστορία έτρεχε στη ζέστη του καλοκαιριού, όταν τα μπαρ ήταν γεμάτα και τουρίστες παντού, νύχτες γεμάτες μουσική και αλκοόλ.
Η Κύπρος έχει σηματοδοτήσει ότι προλαβαίνει. Αυτό είναι ευπρόσδεκτο. Αλλά εγείρει ένα ερώτημα: αν κάτι πάει στραβά τώρα, η καθυστέρηση δεν είναι πλέον εξήγηση. Κάπου πρέπει να καθίσει η ευθύνη.
Διάλεξα αυτή την ιστορία γιατί βρίσκεται στο σημείο τομής εικόνας και πραγματικότητας. Η Κύπρος προβάλλεται ως ασφαλής, ευρωπαϊκή και φιλόξενη. Οι αξιώσεις αυτές φέρουν υποχρεώσεις. Η ασφάλεια δεν μπορεί να βασίζεται στην καλή θέληση ή στην ελπίδα.
Αυτή δεν ήταν μια δραματική ιστορία. Κανένα μεμονωμένο περιστατικό αρπαγής τίτλου. Αντίθετα, είναι μια ιστορία απουσίας πλαισίου, συντονισμού και ιδιοκτησίας. Αυτά τα κενά είναι εύκολο να αγνοηθούν έως ότου κάποιος χρειαστεί βοήθεια και δεν είναι σίγουρος ποιος ακούει.
Η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες, ωστόσο μόλις τώρα αρχίζει να φτάνει. Η αναφορά μπορεί να ωθήσει την πρόοδο. Μπορεί να αναρωτηθεί γιατί η αστυνομία δεν είναι ενημερωμένη, γιατί τα υπουργεία καθυστερούν και γιατί η ευθύνη είναι διάχυτη.
Αυτή η ιστορία έμεινε μαζί μου όλο το χρόνο, αλλά το κόστος της καθυστέρησης γράφεται σε κάθε αβέβαιη στιγμή, κάθε δισταγμό.
