Οι ιρανικές βόμβες με στόχο το Τελ Αβίβ ορατές από το νησί τον Ιούνιο και μετά οι καταστροφικές πυρκαγιές τον Ιούλιο. Στη συνέχεια ήρθαν δημοσιεύματα διεθνών ΜΜΕ για την Τουρκία που φέρεται να σχεδιάζει να υπερδιπλασιάσει τη στρατιωτική της παρουσία στο βορρά, ενώ ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε ότι η εθνική φρουρά ήταν «δυνατότερη από ποτέ» – το 2025 ήταν μια χρονιά με γεγονότα για την Κύπρο όσον αφορά την ασφάλεια σε όλα τα επίπεδα.
Είτε ζείτε είτε επισκέπτεστε την Κύπρο τους τελευταίους μήνες – οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια θα μπορούσαν κάλλιστα να σας έχουν απασχολήσει λίγο περισσότερο τους τελευταίους μήνες.
Η καταστροφή, ωστόσο, σπάνια είναι μια εποικοδομητική απάντηση σε οτιδήποτε, επομένως αξίζει να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο πώς η Κύπρος αντιμετωπίζει ή σχεδιάζει για τις τρέχουσες και μελλοντικές απειλές για την ασφάλεια, εν μέρει με τεχνολογικές λύσεις που δημιουργούνται στο νησί.
Μετά τις πυρκαγιές στη Λεμεσό, κατά τις οποίες τέσσερα χωριά εκκενώθηκαν πλήρως, ο χειρισμός των μέτρων συζητήθηκε ευρέως δημόσια. Οι ισχυρισμοί για σύγχυση και καθυστερήσεις στην εκκένωση απομονωμένων σπιτιών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων βρέθηκαν στο επίκεντρο των δημοσιεύσεων των μέσων ενημέρωσης.
Συγκεκριμένα, προέκυψαν ερωτήματα σχετικά με την αποτυχία ενεργοποίησης του προϋπάρχοντος συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, με τις αρχές να αντιμετωπίζουν σοβαρή κριτική για κακή διαχείριση της κατάστασης.
Τώρα, τι μπορεί να γίνει καλύτερα στο μέλλον; Οι καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις θα μπορούσαν να είναι μέρος της απάντησης, ελαχιστοποιώντας την ανθρώπινη αποτυχία και βελτιστοποιώντας τις ροές εργασίας – τουλάχιστον θεωρητικά. Και μάλιστα, κάποιες από αυτές τις λύσεις γίνονται στην Κύπρο.
«Η παλιά πόλη της Λευκωσίας είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση, έχει μια στρατιωτική ζώνη ασφαλείας, οπότε οι άνθρωποι δεν μπορούν να μετακινηθούν με αυτόν τον τρόπο, τότε υπάρχουν μεσαιωνικά τείχη που περιβάλλουν την πόλη και υπάρχουν μόνο έξι σημεία εξόδου», λέει ο Ανδρέας Αριστείδου, καθηγητής στο τμήμα πληροφορικής του UCY.
Ο Αριστείδου, μαζί με τους δύο προπτυχιακούς φοιτητές του Μάριο Στυλιανού και Μάριο Δημητρίου, εργάζονται αυτήν τη στιγμή σε έναν προσομοιωτή εκκένωσης, με επίκεντρο την περιτειχισμένη παλιά πόλη της Λευκωσίας.
«Η Λευκωσία έχει πολλούς στενούς ή μονόδρομους δρόμους που μπορεί να δημιουργήσουν κάποια εμπόδια σε περίπτωση έκτακτης εκκένωσης», λέει η Αριστείδου.
Και ενώ αυτό ισχύει για πολλά ιστορικά αστικά κέντρα, η περίπτωση της αγαπημένης, αλλά διαιρεμένης πρωτεύουσας μας φαίνεται να είναι λίγο ιδιαίτερη περίπτωση.
«Η ιδέα είναι να είμαστε προετοιμασμένοι και να δώσουμε τα εργαλεία στις αρχές για να μελετήσουν διαφορετικά σενάρια», προσθέτει.
Ο προσομοιωτής βασίζεται σε μια μηχανή παιχνιδιών για τη δημιουργία διαδραστικών εφαρμογών. Χρησιμοποιώντας ένα τρισδιάστατο μοντέλο της πρωτεύουσας, που δημιουργήθηκε από το ερευνητικό κέντρο Cyens, καθώς και δεδομένα από ανοιχτούς οδικούς χάρτες και την Google, δίνει έναν σχεδόν ακριβή εικονικό καθρέφτη της πρωτεύουσας.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, ο προσομοιωτής μπορεί να υπολογίσει πόσα οχήματα θα μπορούσαν να περάσουν από τους δρόμους στο κέντρο της πόλης και να διαμορφωθεί για διαφορετικά σενάρια ή καταστροφές. Μέχρι στιγμής έχει σχεδιαστεί για τη Λευκωσία, ωστόσο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλα μέρη του νησιού στο μέλλον, εφόσον υπάρχουν επαρκή στοιχεία.
«Ένα σύστημα πρέπει να δώσει προτεραιότητα σε περιοχές που είναι πιο ευαίσθητες σε καταστροφές, για παράδειγμα ορισμένες περιοχές στην ύπαιθρο, οπότε πρέπει να επικεντρωθούμε σε αυτό και μετά να προχωρήσουμε περαιτέρω», λέει η Αριστείδου.
Ενώ οι αγροτικές περιοχές μπορεί να μην είναι ακόμη σε θέση να παρέχουν τέτοια δεδομένα, οι τρεις εξηγούν ότι οι κάμερες που παρακολουθούν εισόδους και εξόδους σε μια συγκεκριμένη περιοχή, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην παροχή πολύτιμων πληροφοριών για να γίνει το εργαλείο πιο ακριβές.
Η ανταλλαγή με τους δήμους είναι βασικό στοιχείο σε αυτό το πλαίσιο, τονίζει η Αριστείδου. Ωστόσο, η συνεργασία με τον βορρά θα ήταν επίσης επωφελής, καθώς δεν υπάρχει προς το παρόν τρισδιάστατο μοντέλο του βόρειου τμήματος της πρωτεύουσας.
«Εμείς, για ευνόητους λόγους, δεν μπορούμε να τρέξουμε drones εκεί μόνοι μας, επομένως θα χρειαζόμασταν οι συνάδελφοι να κάνουν την ίδια δουλειά με εμάς, ώστε να μπορούμε στη συνέχεια να ανταλλάξουμε γνώσεις», εξηγεί.
Για να τελειώσουμε αυτήν την επισκόπηση με μια πιο θετική νότα: Η Κύπρος κατατάσσεται επί του παρόντος στην 13η θέση στην παγκόσμια κατάταξη ασφάλειας του παγκόσμιου περιοδικού χρηματοδότησης, απαριθμώντας 134 χώρες – πτώση 21 κατάταξης από έξι το 2019. Επιπλέον, το νησί κατατάσσεται επί του παρόντος στη «μέτρια ειρήνη», στην 88η θέση στην παγκόσμια κατάταξη για την ειρήνη.
Η συμβολή των ερευνητών κοινοποιήθηκε στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου κινδύνου και ασφάλειας 2025, με επίκεντρο τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την ετοιμότητα έκτακτης ανάγκης, που πραγματοποιήθηκε στο ερευνητικό κέντρο Cyens στη Λευκωσία τον Οκτώβριο.
