Του Θόδωρου Θεοφάνους και Τάκη Χριστοδούλου
Γράφουμε ως δύο πρώην πολιτικοί της Κυπριακής διασποράς, ένας από την Αυστραλία, ένας από τη Νότια Αφρική, γιατί πιστεύουμε με πάθος σε μια ενωμένη και ελεύθερη Κύπρο.
Συγκεντρωθήκαμε με μια έκκληση. Το κάνουμε μετά από διαβούλευση πολλών ετών με πολιτικούς στην Αυστραλία, τη Νότια Αφρική, τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες με διασπορά.
Ήμασταν ιδρυτικά μέλη της Παγκόσμιας Ελληνικής Διακοινοβουλευτικής Ένωσης (WHIA) που περιλαμβάνει περισσότερους από 150 πολιτικούς ελληνικής καταγωγής στη Διασπορά. Πιστεύουμε ότι οι απόψεις που εκφράζονται εδώ αντικατοπτρίζουν τις απόψεις αυτών των πολιτικών που θέλουν να δουν μια ενωμένη, δημοκρατική Κύπρο.
Αρχικά, πιστεύουμε ακράδαντα ότι μια ευκαιρία για επίλυση του Κυπριακού άνοιξε με την εκλογή του Turfan Erhurman στο Βορρά με 63 τοις εκατό των ψήφων. Πιστεύουμε επίσης ότι αυτή είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία.
Λέμε τελευταίο γιατί εάν αυτή η ευκαιρία χαθεί στον βωμό των προκαταλήψεων, των πολιτικών σκοπιμοτήτων, των κομματικών ελιγμών ή των τμηματικών συμφερόντων βόρεια ή νότια της διαχωριστικής γραμμής, τότε πιστεύουμε ότι η διεθνής κοινότητα θα χάσει την υπομονή της και οι δυνάμεις του διχασμού θα επικρατήσουν.
Το διακύβευμα είναι πολύ μεγάλο.
Αποτυχία σημαίνει μόνιμα διχασμένη Κύπρο, συνεχή ελληνοτουρκική σύγκρουση, μη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Κύπρου, παρεμπόδιση της οικονομικής ανάπτυξης και συνεχιζόμενη ένταση κατά μήκος της διαχωριστικής γραμμής που θα μπορούσε να εκραγεί ανά πάσα στιγμή.
Η ευκαιρία για ενοποίηση παρουσιάζεται λόγω του νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη που εξελέγη πειστικά σε μια πλατφόρμα υπέρ της λύσης, της ενοποίησης και της Ευρώπης.
Ως πολιτικοί αναγνωρίζουμε ότι ο δρόμος μπροστά είναι επικίνδυνος και πρέπει να κινείται με επιδεξιότητα και αποφασιστικότητα.
Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης έχει μπροστά του μια ευκαιρία. Θα μείνει στην ιστορία ως ο πρόεδρος που επανένωσε την Κύπρο ή ως ο πρόεδρος που, όπως πολλοί από τους προκατόχους του, ραγίζει τις καρδιές των Κυπρίων όλου του κόσμου με μια ακόμη αποτυχία.
Για να πετύχει πιστεύουμε ότι πρέπει να υιοθετήσει μια στρατηγική που να περιέχει τα ακόλουθα σημεία:
1. Προετοιμασία για ανάπτυξη πολιτικού κεφαλαίου. Ο πρόεδρος πρέπει να είναι έτοιμος να δαπανήσει μεγάλο μέρος του δικού του πολιτικού κεφαλαίου για να οδηγήσει τον κυπριακό λαό σε διευθέτηση. Πρέπει να αποδεχτεί αυτή τη «χρήση προσωπικού κεφαλαίου» καθώς ξεκινά αυτό το ταξίδι και το υπουργικό συμβούλιο πρέπει να καθίσει πίσω του για να το κάνει. Δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να υποκύψει σε λαϊκιστικές ή τουλάχιστον αντιστασιακές προτάσεις. Αυτή είναι προϋπόθεση για την επιτυχία και ο πρόεδρος θα πρέπει να την υιοθετήσει δημόσια. Μπορούμε να τον διαβεβαιώσουμε ότι από τη σκοπιά των Κυπρίων της διασποράς θα σταθούμε πίσω του ενάντια στις δυνάμεις που επιδιώκουν να σταματήσουν μια διευθέτηση.
2. Ο πρόεδρος πρέπει να εγκαταλείψει την ιδέα ότι όλα τα κόμματα και οι παρατάξεις πρέπει να συμφωνήσουν. Αυτός ήταν ο τρόπος λειτουργίας ορισμένων προηγούμενων προέδρων που δεν θα μετακινούνταν εκτός εάν όλα τα πολιτικά κόμματα συμφωνούσαν στις προτάσεις. Δεν πρέπει να πέσει σε αυτήν την παγίδα της συναίνεσης, καθώς αυτός είναι ο δρόμος προς την αποτυχία. Ναι, πρέπει να διαβουλεύεται, αλλά δεν πρέπει να εγκρίνει προτάσεις που είναι σαφώς απαράδεκτες για τον Βορρά μόνο και μόνο επειδή κάποια ομάδα επιμένει σε αυτές με σκοπό να καταργήσει τις συνομιλίες.
3. Θα είναι απαραίτητος συμβιβασμός. Οι διαπραγματευτές πρέπει να καταλάβουν από την αρχή ότι ο συμβιβασμός θα είναι απαραίτητος και από τις δύο πλευρές. Καμία πλευρά δεν θα πάρει όλα όσα θέλει, ούτε και τα πολιτικά κόμματα. Αυτή είναι η απόλυτη δοκιμασία ηγεσίας – λάβετε την καλύτερη δυνατή συμφωνία και πείστε τους ανθρώπους να τη δεχτούν.
4. Ξεκινήστε από εκεί που τελείωσε το Crans-Montana και προωθήστε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι έφτασαν δελεαστικά κοντά σε μια συμφωνία το 2017. Δεν υπάρχει λόγος να επανεφεύρουμε αυτόν τον τροχό. Η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει προτείνει στο παρελθόν επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που κατέληξαν στο Κραν-Μοντάνα. Η νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία έχει προτείνει ότι ήταν πρόθυμη να το εξετάσει. Έχει επίσης προτείνει ότι ήταν πρόθυμη να συζητήσει μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ωστόσο, εάν ορισμένα από αυτά τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης δεν μπορούν να συμφωνηθούν, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται να παρεμποδίζουν τις διαπραγματεύσεις για μια συνολική διευθέτηση.
5. Αποφύγετε σταθερούς κανόνες. Κανόνες όπως «τίποτα δεν συμφωνείται μέχρι να συμφωνηθούν όλα» και «δεν υπάρχουν χρονοδιαγράμματα» θα πρέπει να παραμερίζονται. Αυτοί οι κανόνες έχουν εμποδίσει προηγούμενες συζητήσεις. Δεν είναι κακό να ανακοινώνουμε σημεία συμφωνίας και σημεία προς συζήτηση. Βοηθά στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αποτελεί φυσιολογικό μέρος μιας διαδικασίας διαπραγμάτευσης. Το ίδιο ισχύει και για τα χρονοδιαγράμματα που μπορούν να χρησιμεύσουν για να παρακινήσουν τις δύο πλευρές να επιτύχουν μια διευθέτηση σε βασικά ζητήματα. Πράγματι, για τα πιο δύσκολα ζητήματα που απομένουν να συμφωνηθούν ακόμη και η διαιτησία μπορεί να χρειαστεί να εξεταστεί. Μια τέτοια διαιτησία μπορεί να σπάσει το τελικό εμπόδιο σε μια συμφωνημένη πρόταση που θα τεθεί στους πολίτες.
6. Μην επιτρέπετε σε κέντρα εξουσίας που αντιτίθενται σε ένα ψήφισμα να ελέγχουν την ατζέντα. Οι διαπραγματευτές θα δεχτούν πίεση από κέντρα θεσμικής εξουσίας που αντιτίθενται σε έναν διακανονισμό όπως η Ορθόδοξη Εκκλησία, η Εθνική Φρουρά, τμήματα επιχειρήσεων, ορισμένοι ιδιοκτήτες ακινήτων και προγραμματιστές. Αυτά τα ενδιαφέροντα μπορούν να ακουστούν, αλλά δεν πρέπει να τους επιτραπεί να καλέσουν τους πυροβολισμούς. Εκ μέρους της Διασποράς, μπορούμε να πούμε ότι θα υποστηρίξουμε σθεναρά τον πρόεδρο εάν τεθεί υπό πίεση από αυτές τις ομάδες συμφερόντων ή από άλλους που αντιτίθενται σε μια διευθέτηση.
7. Οι ηγέτες έχουν την ευθύνη να καταρρίψουν μια διευθέτηση για να την υποβάλουν στους πολίτες. Για τους ηγέτες, ο δρόμος μπροστά δεν μπορεί να είναι η επιθυμία να δουν όλες τις επιθυμίες τους να εκπληρώνονται από την άλλη πλευρά. Καθήκον του προέδρου μας είναι να καταστρώσει την καλύτερη δυνατή πρόταση, η οποία θα περιλαμβάνει συμβιβασμούς που θα τεθούν στους πολίτες για να αποφασίσουν εάν θα την υποστηρίξουν.
Αυτή είναι μια δύσκολη, σοβαρή και σημαντική εθνική ηθική επιταγή. Πρέπει να επιτευχθεί ακόμη και ενάντια σε τρομερές πιθανότητες. Μόλις συμφωνηθεί μια πρόταση για υποβολή στους ανθρώπους, για να υπάρχει πιθανότητα επιτυχίας, οι συνέπειες της απόρριψης πρέπει επίσης να κοινοποιούνται με σαφήνεια. Για τον βορρά, θα ήταν η συνέχιση της απομόνωσης ως κράτος παρία. Για το νότο, η απόρριψη θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για διεθνή αναγνώριση του Βορρά. Ως εκ τούτου, το διακύβευμα για όλους είναι απίστευτα υψηλό και πρέπει να φανεί ότι είναι υψηλό.
Αλλά εξίσου, και το πιο σημαντικό, οι ηγέτες πρέπει να καταλάβουν ότι εάν αποτύχουν να καταλήξουν σε μια συμφωνημένη πρόταση για να υποβάλουν στους λαούς τους, είναι πιθανό ο κόσμος να εγκαταλείψει την Κύπρο. Το μόνο που θα μείνει είναι το γνωστό παιχνίδι ευθυνών, καθώς κάθε πλευρά κατηγορεί την άλλη για την αποτυχία. Όμως η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει να χάσει περισσότερα σε ένα τέτοιο σενάριο καθώς ο πειρασμός να προχωρήσει σε λύση δύο κρατών θα είναι συντριπτικός.
8. Επιστρατεύστε τον Τραμπ και τους Ευρωπαίους. Η κυβέρνηση Τραμπ είναι ικανή να ασκήσει πίεση στην Τουρκία να συνεργαστεί σε μια δίκαιη επίλυση. Οι Ευρωπαίοι και ο Τραμπ πρέπει να επιστρατευτούν για να επισημάνουν στην Τουρκία τα οφέλη για ολόκληρη την περιοχή και την Τουρκία από μια διευθέτηση και το κόστος για την Τουρκία εάν φταίει για την αποτυχία.
Συνεργαζόμαστε με ομοϊδεάτες νομοθέτες που συνδέονται με το WHIA στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, καθώς και στην Αφρική και την Αυστραλία, για να προσπαθήσουμε να επηρεάσουμε την κυβέρνηση Τραμπ για να φέρει ειρήνη σε μια δυσεπίλυτη σύγκρουση που διαρκεί περισσότερα από 50 χρόνια. Η ειρήνη στην Κύπρο και οι επακόλουθες συνέπειες για την ειρήνη σε ολόκληρη την περιοχή θα ήταν πραγματικά ένα ισχυρό επιχείρημα για την απονομή του βραβείου Νόμπελ ειρήνης στον Τραμπ.
9. Αντιμετωπίστε τα πολιτικά κόμματα που στην πραγματικότητα δεν θέλουν λύση. Ορισμένα πολιτικά κόμματα, φατρίες και ομάδες πολιτικών λόμπι, ακόμη και ορισμένα μέσα ενημέρωσης δεν θα συμφωνήσουν ποτέ, θα μεγαλοποιήσουν τους λόγους για τους οποίους λένε «όχι» και θα επιδιώξουν να φοβίσουν τους πολίτες όπως έκαναν με επιτυχία κατά το δημοψήφισμα του σχεδίου Ανάν. Θα γίνουν πολύ φωνητικά, ακόμη και απειλητικά. Είναι σημαντικό να μην υποχωρείτε ενώ φυσικά τους ακούτε.
10. Ζητήστε τη βοήθεια της Διασποράς. Η Διασπορά είναι έτοιμη να υποστηρίξει την επανέναρξη των συνομιλιών και μια πρόταση σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ για την ένωση της Κύπρου. Αυτό περιλαμβάνει τις πολλές Κυπριακές και Ελληνικές κοινοτικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο. Περιλαμβάνει επίσης το WHIA και τους συντάκτες αυτού του άρθρου. Αυτό περιλαμβάνει την υποστήριξη της κυβέρνησης και την αντίθεση με εκείνα τα κέντρα θεσμικής εξουσίας και τα πολιτικά κόμματα που αντιτίθενται σε ένα ψήφισμα.
Βλέπουμε την ευκαιρία που άνοιξαν οι εκλογές στο βορρά ως ίσως την τελευταία ευκαιρία της Κύπρου να βρει μια λύση και να την αποφασίσει ο κυπριακός λαός. Το ίδιο το μέλλον της Κύπρου και η ευρύτερη ειρήνη στην περιοχή διακυβεύεται.
Η Κύπρος έχει λάβει σημαντική υποστήριξη από πολλές χώρες για να βρεθεί λύση και να ενωθεί. Μερικές από αυτές τις χώρες όπως το Ισραήλ είναι έτοιμες να βοηθήσουν στρατιωτικά στην υπεράσπιση της Κύπρου σε περίπτωση που η Τουρκία αποφασίσει να αντιταχθεί σε μια διευθέτηση και οι συνεχιζόμενες εντάσεις γίνουν ο κανόνας. Αλλά ακόμη και τέτοιες χώρες θα προτιμούσαν να δουν μια διευθέτηση και την πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της Κύπρου και μια ειρηνική ευημερούσα περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της εξερεύνησης των φυσικών πόρων που περιβάλλουν την Κύπρο. Η Διασπορά και εμείς ως πρώην και πολλοί νυν πολιτικοί ελληνικής ή κυπριακής καταγωγής είμαστε έτοιμοι να συμβουλεύσουμε και να βοηθήσουμε.
Ο Theo Theophanous είναι πρώην βουλευτής και υπουργός στη Μελβούρνη της Αυστραλίας και πρόεδρος της Κυπριακής Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτώριας. Ο Τάκης Χριστοδούλου είναι πρώην βουλευτής Νοτίου Αφρικής
