Τα κεφάλαια προέρχονται από τα έσοδα του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) και αποτελούν μέρος της πρωτοβουλίας για την ενίσχυση της τεχνολογικής ηγεσίας της Ευρώπης και την επιτάχυνση της εφαρμογής λύσεων αποανθρακοποίησης.
Τα επιλεγμένα έργα καλύπτουν 19 βιομηχανικούς τομείς και 18 χώρες, με έμφαση σε ενεργειακά έντονες βιομηχανίες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποθήκευση ενέργειας, καθαρή κινητικότητα, κτίρια μηδενικών εκπομπών, καθώς και διαχείριση άνθρακα. Ο κατάλογος των έργων που δημοσιεύτηκε δεν αναφέρει κανένα έργο που να αφορά την Κύπρο.
Τα έργα που αφορούν την Ελλάδα είναι το APOLLOCO2-LT, ένα κέντρο αποθήκευσης και υγροποίησης CO₂ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με στόχο την εξαγωγή του CO₂ προς μόνιμες αποθήκες, με σκοπό την ενίσχυση της υποδομής CCS (Carbon Capture and Storage) στην περιοχή και στόχο τη μείωση του κόστους ανά τόννο CO₂. Το δεύτερο έργο λέγεται THERMOLYSIS και αφορά την κατασκευή μιας καινοτόμου μονάδας επεξεργασίας και ανακύκλωσης χρησιμοποιημένων ελαστικών (ELTs) στην Ελλάδα, με ποσοστό ανάκτησης υλικών άνω του 95%. Το έργο θα παράγει συνθετικό αέριο για ενεργειακές ανάγκες της μονάδας και θα προωθήσει την κυκλική οικονομία, μειώνοντας τα απόβλητα και τις εκπομπές CO₂.
Η Γαλλία επικεντρώνεται σε έργα όπως η AirvaultGoCO₂ (αποθήκευση άνθρακα σε τσιμεντοβιομηχανίες), η VAIA (αποθήκευση CO₂ από τσιμέντο), η DEZiR και ReSTart (παραγωγή βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων), καθώς και καινοτόμα έργα όπως το GREENFIELD BIOGAZ (βιοαέριο από λύματα χαρτοπολτού) και το WATTRAXIS (πλωτά φωτοβολταϊκά).
Η Ιταλία προωθεί έργα όπως το DREAM (αποθήκευση CO₂ σε τσιμεντοβιομηχανίες) και το ReNova ChemPET (χημική ανακύκλωση πλαστικών). Το Βέλγιο συμμετέχει με έργα όπως το ANTHEMIS (αποθήκευση CO₂ από τσιμέντο), το Leopard (αποανθρακοποίηση ασβεστοποιίας), και το Alpha One (χρήση σιδήρου ως καύσιμου για βιομηχανική θερμότητα).
Η Ισπανία αναπτύσσει έργα όπως το LUXIA (πράσινο υδρογόνο και αμμωνία) και το COnet2 Sea (θαλάσσια μεταφορά CO₂). Η Γερμανία επικεντρώνεται σε έργα όπως το Absorption Heat Pump (αξιοποίηση θερμότητας από απορρίμματα) και το H2PEARL (παραγωγή ηλεκτρολυτών).
Η Σουηδία προωθεί το BMS (καινοτόμα υλικά από κυτταρίνη) και το VB1F (ξύλινα πτερύγια ανεμογεννητριών), ενώ η Νορβηγία το VIPER (πυρόλυση ξύλου για βιομηχανική χρήση) και το RjukanLH2 (εφοδιαστική αλυσίδα υγρού υδρογόνου). Η Δανία συμμετέχει με το ENDOR (πράσινα αεροπορικά καύσιμα) και το RECLAIM (πράσινο μεθανόλη), ενώ η Ολλανδία με το eSeaRiverBarge (μηδενικές εκπομπές στη ναυτιλία) και το MCC2Hub (αποθήκευση CO₂ από πλοία).
Η Πολωνία προωθεί το WasteLessDHS (αξιοποίηση θερμότητας από data centers) και το HuCCSar (αποθήκευση CO₂). Η Πορτογαλία συμμετέχει με το NEXTGEN CAM (παραγωγή μπαταριών), ενώ η Εσθονία με το PP2XH (πράσινο μεθανόλη). Η Λιθουανία αναπτύσσει το MECACLAY (πράσινο τσιμέντο), και η Τσεχία το H2CWAY (λεωφορεία υδρογόνου).
Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα 61 έργα αναμένεται να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 221 εκατομμύρια τόνους CO₂ ισοδύναμου μέσα στην πρώτη δεκαετία λειτουργίας τους, ποσότητα συγκρίσιμη με τις ετήσιες εκπομπές 9,9 εκατ. μέσων ευρωπαϊκών αυτοκινήτων.
Η πρωτοβουλία αυτή ευθυγραμμίζεται με τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και ενισχύει την εφαρμογή του Clean Industrial Deal, που στοχεύει στη μετάβαση προς μια πιο πράσινη και ανταγωνιστική ευρωπαϊκή βιομηχανία.
Οι υπεύθυνοι των επιλεγμένων έργων έχουν ήδη προσκληθεί να ξεκινήσουν τη διαδικασία προετοιμασίας των συμβάσεων χρηματοδότησης με την Ευρωπαϊκή Εκτελεστική Υπηρεσία για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA). Οι συμβάσεις αναμένεται να ολοκληρωθούν και να υπογραφούν εντός του πρώτου εξαμήνου του 2026.
Το Ταμείο Καινοτομίας, με εκτιμώμενα έσοδα €40 δισ. από το EU ETS, στοχεύει να προσελκύσει επενδύσεις σε πρωτοποριακές, χαμηλής ανθρακικής έντασης τεχνολογίες. Η πρόσφατη πρόσκληση για έργα τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών (IF24 Call) έλαβε 359 αιτήσεις, με συνολικό ζητούμενο ποσό €21,7 δισ., εννέα φορές μεγαλύτερο από τον διαθέσιμο προϋπολογισμό των €2,4 δισ. Αυτή η ανταπόκριση υπογραμμίζει την ωριμότητα του ευρωπαϊκού τομέα τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών και την αποφασιστικότητα για αποανθρακοποίηση.
Μέχρι σήμερα, το χαρτοφυλάκιο του Ταμείου Καινοτομίας περιλαμβάνει πάνω από 270 έργα, με δεσμευμένα κεφάλαια €15,6 δισ. Τα έργα επιλέγονται βάσει κριτηρίων όπως η δυνατότητα μείωσης των εκπομπών, ο βαθμός καινοτομίας, η ωριμότητα του έργου, η δυνατότητα αντιγραφής και η οικονομική αποτελεσματικότητα.
Η Επιτροπή προετοιμάζει την επόμενη σειρά προσκλήσεων για το Ταμείο Καινοτομίας, οι οποίες αναμένονται να ανακοινωθούν στις αρχές Δεκεμβρίου 2025. Παράλληλα, μέχρι το τέλος του 2025, αναμένονται οι υπογραφές συμβάσεων για έργα παραγωγής μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων και για την δεύτερη δημοπρασία ανανεώσιμου υδρογόνου μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου.
