Της Χριστίνας Μιχαηλίδη
Ανάμεσα στη Λεμεσό και την Πάφο, ψηλά πάνω από την ήσυχη παραλία της Αυδήμου, βρίσκονται τρεις τεράστιοι σπειροειδείς λαβύρινθοι από πέτρες ανοιχτοί στη θάλασσα και τον ήλιο. Αυτό είναι το The Noospheric Resonator, μια εγκατάσταση land art που δημιουργήθηκε από τον καλλιτέχνη, σεναριογράφο και παραγωγό κινουμένων σχεδίων Pavel Muntyan. Η εγκατάσταση είναι ένα μέρος όπου οι επισκέπτες περιπλανώνται στη σιωπή, εντοπίζουν μοτίβα κάτω από τα πόδια και επανασυνδέονται, όχι με την τεχνολογία αλλά τον εαυτό τους.
«Η ιδέα για το Noospheric Resonator προήλθε από την επιθυμία να δημιουργήσω κάτι σημαντικό για το νησί που έγινε το σπίτι μου», λέει ο Muntyan. «Ήθελα να φτιάξω ένα μέρος όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να έρθουν για να μεσολαβήσουν, να τραβήξουν φωτογραφίες ή απλώς να μείνουν μόνοι με τον εαυτό τους. Είναι ένα μη εμπορικό έργο και θα παραμείνει έτσι, το δώρο μας στο νησί για την αγάπη, τη ζεστασιά, την καλοσύνη και τη διαφάνεια».
Σε μια ήσυχη πλαγιά, το Resonator καταλαμβάνει ένα κομμάτι γης που δάνεισε στο Muntyan ο ντόπιος κάτοικος Αντώνης. «Η γη έχει μια ιδιαίτερη ενέργεια, ένα μείγμα ανέμου, ήλιου, θάλασσας και θέα στα βουνά του Τροόδους, ένα τέλειο σημείο για διαλογισμό και αντήχηση», λέει ο Muntyan.
Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη noosphere, η σφαίρα της ανθρώπινης συνείδησης. Ο Muntyan το βλέπει ως «το στρώμα ιδεών και συνείδησης που μας ενώνει όλους στο υψηλότερο στάδιο στην εξέλιξη της Γης, όταν η διάνοια γίνεται η κύρια δημιουργική δύναμη». Για αυτόν, το έργο είναι μια φυσική έκφραση αυτής της σύνδεσης: «ένα κέντρο που προσελκύει ό,τι είναι ευγενικό, λογικό και ανθρώπινο».
Οι λαβύρινθοι του Muntyan είναι πλούσιοι σε συμβολισμούς. «Η πέτρα είναι το αρχαιότερο υλικό, σύμβολο σταθερότητας και αιωνιότητας», λέει. "Οι σπείρες είναι κίνηση, εξέλιξη, άπειρο. Ήθελα να ενώσω αυτές τις δύο δυνάμεις, την αιώνια και τη ζωντανή." Στο κέντρο βρίσκεται ο Λαβύρινθος της Γνώσης, 12 κύκλοι και 290 βήματα, ίσα με τον αριθμό των ημερών στην ανθρώπινη κύηση. «Όταν ένα άτομο περπατά σιωπηλά μέσα από αυτό, διαλογιζόμενος, συμβολικά αναγεννιέται τον εαυτό του», λέει.
Σε κάθε πλευρά βρίσκονται δύο μικρότεροι σχηματισμοί: ο Ανδρικός Λαβύρινθος από μπλε πέτρες και ο Γυναικείος Λαβύρινθος, φτιαγμένος από κόκκινο, ο καθένας προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να αποκαταστήσουν την ισορροπία μέσα τους. «Αυτοί οι πλανητοί λαβύρινθοι έχουν εννέα κύκλους ο καθένας και είναι εξαιρετικά αρχαία σύμβολα που βρίσκονται σε όλο τον κόσμο – από τα νησιά Solovetsky και τη Λευκή Θάλασσα μέχρι τη Σκανδιναβία, τα Βρετανικά Νησιά και τη Μεσόγειο», εξηγεί ο Muntyan.
Η διάταξη τελειώνει με έναν χώρο που ονομάζει Money Square, ο οποίος σχεδιάστηκε για να διοχετεύει «την ενέργεια της ευημερίας», διακοσμημένος με ψηφιδωτά και χάλκινα ψάρια φιλοτεχνημένα από τον ίδιο τον καλλιτέχνη.
Το Resonator βρίσκεται υπό κατασκευή εδώ και μια δεκαετία και, σύμφωνα με τον Muntyan, εξακολουθεί να εξελίσσεται. «Στην αρχή δούλευα εκεί με τη μητέρα μου», λέει. Δεν είναι εμπορικό έργο. όλα γίνονται με το χέρι και από καρδιάς».
Δεν υπάρχει λεπτομερές master plan. «Τα πάντα γεννιούνται αυθόρμητα», λέει ο Muntyan. «Διαμορφώνεται από το κλίμα, από τα υλικά που έχουμε και μερικές φορές από σύμπτωση». Μια τέτοια σύμπτωση έφερε τους μεγαλίθους της τοποθεσίας, τεράστιες πέτρες που δώρισε ένας φίλος που έτυχε να είχε ένα λατομείο κοντά.
«Χρησιμοποιούμε τοπική πέτρα και αποφεύγουμε να διαταράξουμε το τοπίο», λέει. «Όλα γίνονται με το χέρι και από την καρδιά». Η ομάδα εργάζεται συνήθως τα πρωινά της Τρίτης, όταν το κοντινό εστιατόριο Melanda Beach είναι κλειστό και η περιοχή σωπαίνει. «Μέχρι την Τετάρτη, οι άνθρωποι έχουν ήδη παρατηρήσει τις αλλαγές που έχουμε κάνει».
Για το Muntyan η ίδια η δημιουργία είναι μια μορφή διαλογισμού, «Όταν δημιουργείς κάτι ειδικά στον φυσικό χώρο – μπαίνεις σε μια κατάσταση απόλυτης συγκέντρωσης και παρουσίας», λέει. «Η τέχνη και ο διαλογισμός είναι η ίδια πράξη, απλώς εκφράζονται με διαφορετικά μέσα».
Ενθαρρύνει τους επισκέπτες να προσεγγίσουν τους λαβύρινθους με τον δικό τους τρόπο «οι επισκέπτες έρχονται για διαφορετικούς λόγους, άλλοι διαβάζουν ταρώ, άλλοι χορεύουν, άλλοι κάθονται και ακούν τον άνεμο», λέει. Αυτό που έχει σημασία είναι οι άνθρωποι να νιώθουν ήρεμοι και γαλήνιοι. Οι μόνοι κανόνες είναι απλοί: χωρίς σκουπίδια, χωρίς ζημιές. Στο τέλος, λέει, η εμπειρία δεν έχει να κάνει με τελετουργία ή τελετή. «Είναι να βρεις τη σιωπή μέσα σου».
Η καριέρα του Muntyan στο animation συνεχίζει να διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης του για τους λαβύρινθους της Αυδήμου. «Το κινούμενο σχέδιο με δίδαξε πώς να χτίζω ολόκληρους κόσμους από το τίποτα», εξηγεί ο Muntyan, «το Noospheric Resonator ακολουθεί την ίδια αρχή, μόνο αντί για pixel, δουλεύω με πέτρες· αντί για οθόνη, με την ίδια τη γη».
Πιστεύει ότι ο μεγαλύτερος σκοπός της τέχνης είναι να επανασυνδέσει τους ανθρώπους με αυτά που έχουν ξεχάσει. «Οι σύγχρονοι άνθρωποι χάνουν την επαφή με τη φύση και τον εαυτό τους», λέει. "Η τέχνη βοηθά στην αποκατάσταση αυτής της σύνδεσης, όχι μέσω του κηρύγματος αλλά μέσω της εμπειρίας. Όταν ένα άτομο στέκεται ανάμεσα στις πέτρες, κάτω από τον ήλιο και τον άνεμο, ξαφνικά αισθάνεται ζωντανός". Πολλοί άνθρωποι φαίνεται να ξεχνούν τα τηλέφωνά τους και απλώς περνούν χρόνο με τις σκέψεις τους. Αυτό είναι τελικά το σημείο του Muntyan, ότι δεν πρόκειται για το τελετουργικό αλλά για την παρουσία.
Κοιτάζοντας πίσω, λέει ότι το Resonator ήταν κάτι περισσότερο από έργο τέχνης, ήταν δάσκαλος. «Μου δίδαξε υπομονή, ευγνωμοσύνη και ταπεινότητα», σκέφτεται. «Και βάθυνε την αγάπη μου για την Κύπρο, ένα συναίσθημα που οι λέξεις μετά βίας μπορούν να αποτυπώσουν».
