*του Θεοχάρη Θεοχάρη
Για το λήμμα ΛΕΜΕΣΟΣ, το Λεξικό Μπαμπινιώτη αναφέρει τρεις διαφορετικές εκδοχές για την ετυμολογική προέλευσή του. Το παρόν σημείωμα έχει σκοπό να ανακοινώσει μια νέα εκδοχή για την ετυμολογική προέλευση των γειτονικών τοπωνυμίων ΛΕΜΕΣΟΣ και ΠΟΛΕΜΙΔΙΑ, την οποία ανακάλυψα το 2005. Ο γράφων καλεί τους αρμόδιους εμπειρογνώμονες, εάν υπάρχουν, να την αξιολογήσουν.Παρατηρούμε ότι: όπως (και όπως καταγράφονται στους χάρτες) Παλαίπαφος και Πάφος, έτσι και Βωμός και Πωμός, έτσι και Ιεροκήπια και Γεροσκήπου, έτσι και Λευκοθέα και Λευκωσία, έτσι και Ευαγόρειον και Αυγόρου, έτσι και Ολύμπια και Λύμπια, έτσι και Παλαίκυθρο, Χύτροι, Κυθηρία (κατά τον Λεόντιο Μαχαιρά), Χαρδακιώτισσα, και Κυθρέα της οποίας οι πρόσφατοι κάτοικοι στην Ελληνοκυπριακή διάλεκτο την αποκαλούν Τζυρκά, κ.λπ. Βάσει αυτών και άλλων παρομοίων παρατηρήσεων, ο γράφων έχει επινοήσει την εξής διττή θεωρία (δηλαδή είναι δύο {πιθανόν ανεξάρτητες} θεωρίες):
(α) Ετυμολογικά το τοπωνύμιο ΛΕΜΕΣος να προέκυψε από το γειτονικό τοπωνύμιο ποΛΕΜΙΔια.
(β) Ετυμολογικά το τοπωνύμιο ΠΟΛΕΜΙΔΙΑ προέκυψε από κάποιο αρχαίο τοπωνύμιο αΠΟΛΛΟΜΗΔΕΙΑ.
Τα σημερινά γειτονικά τοπωνύμια ΛΕΜΕΣΟΣ και ΠΟΛΕΜΙΔΙΑ βρίσκονται στα σύνορα των αρχαίων βασιλείων του Κουρίου (δυτικά) και της Αμαθούντας (ανατολικά). Η πρώτη θεότητα του Κουρίου ήταν ο Απόλλων Υλάτης. Η πρώτη θεότητα της Αμαθούντας (και όλης της Κύπρου) ήταν η Αφροδίτη. Για τον γράφοντα υπάρχει σοβαρή αρχαιολογική ένδειξη πως η δεύτερη θεότητα της Αμαθούντας (όπως και όλης της Κύπρου) ήταν ο Απόλλων, και σε αυτά τα στοιχεία βασίζεται η θεωρία για κάποιο αρχαίο τοπωνύμιο ΑΠΟΛΛΟΜΗΔΕΙΑ (ή ΑΠΟΛΛΩΜΗΔΕΙΑ;) στην περιοχή, παρόμοιο με το γνωστό (στη Μικρά Ασία) αρχαίο τοπωνύμιο Νικομήδεια. Όπως η Νικομήδεια «έχει την μήδειαν της θεάς Νίκης», η ΑΠΟΛΛΟΜΗΔΕΙΑ «έχει την μήδειαν του θεού Απόλλωνα», και παρομοίως Διομήδης, Αρχιμήδης, κ.λπ.
Η λέξη της ελληνικής γλώσσας «μήδεια» προφανώς είναι ετυμολογικά ομόρριζη με τις λέξεις μούσα, μήτις, Μήτις, μήδομαι, μηδίαση, μανθάνω, μάθημα, μαθηματικά, μηθεύω, προμηθεύω, Προμηθεύς, μέντωρ, Μέντωρ, μάντης, μαντείο, μαντεύω, μηχανή, μηχανεύομαι, και (τις λέξεις της Λατινικής, Αγγλικής, κ.λπ.) mensa, mind, mental, mentor, meditate, meditation, dementia, mathematics, polymath, … Οι σημασίες της λέξης «μήδεια» είναι νόηση, επινόηση, διανόηση, σκέψη, λογισμός, διαλογισμός, μάθηση, γνώση, ευφυΐα, ευστροφία, μήτις, σοφία …
Ο γράφων επιθυμεί να γνωστοποιήσει ευρέως την αξιοσημείωτη ρήση του σοφού Σόλωνα «Ο Απόλλων [είναι] η πηγή κάθε σοφίας», που είναι και το επιλεγόμενο (δηλαδή το συμπέρασμα στον Επίλογο) του αξιόλογου βιβλίου «ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ – Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ», ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΗΘΙΚΗΣ, ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Ανδρέας Μάνος, ΔΗΜΟΣ ΚΑΤΩ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ, ΛΕΜΕΣΟΣ 2011.
Απ’ όλους τους θεούς, ο Απόλλων είναι ο πιο σύνθετος, σοφός, ποικιλόμορφος, πολύπλευρος, πολυσχιδής, πολυδιάστατος, πολυμήχανος, πολυπράγμων, πολλοπάητος θεός. Ο Απόλλων είναι ο κατ’ εξοχήν θεός των Ελλήνων. Οι Ρωμαίοι αντιστοίχισαν όλους τους δικούς τους θεούς, ένα με ένα με αυτούς των Ελλήνων, εκτός με τον Απόλλωνα που μόνο οι Έλληνες είχαν ένα τέτοιο μοναδικό θεό. Όπως ήταν, λοιπόν, η αξιέπαινη πολιτισμική παράδοση και πρακτική τους, οι Ρωμαίοι σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή πρόσθεσαν στο «Pantheon» τους (δηλαδή το κέντρο της θρησκευτικής τους ύπαρξης) τον νέο γι’ αυτούς θεό «Apollo».
Σ’ αυτό το σημείο ο γράφων επιθυμεί να εκφράσει τις εξής απορίες: Είναι μήπως γνωστό στην επίσημη επιστήμη της ιστορίας / ιστοριογραφίας πότε συνέβη αυτό; Επίσης, το κτήριο «Pantheon» που διασώζεται μέχρι σήμερα στη Ρώμη χρονολογείται από τον 1ο αιώνα π.Χ. – 2ο αιώνα μ.Χ. Υπήρχε μήπως στη Ρώμη ή αλλού αρχαιότερο Πάνθεον; Ήταν η ονομασία «Πάνθεον» (που είναι λέξη της ελληνικής γλώσσας!) επινόηση της Ρώμης ή δάνειο από κάπου αλλού;
Ο Απόλλων είναι ο θεός της επιστημονικής πρόβλεψης, μαντείας, και προφητείας. Το μαντείο των Δελφών ήταν μέρος του ναού του Απόλλωνα, στο όρος Παρνασσός, όπου στα δάση του ζούσαν και οι Μούσες, οι θεότητες των τεχνών. Μια εκδοχή είναι πως οι Μούσες είχαν μητέρα την Μήτιδα, πρώτη σύζυγο του Δία και θεά προστάτιδα της μηχανικής, τεχνικής, κ.λπ, και εμπνεύστρια των επινοητών, καινοτόμων, εφευρετών, και επιστημόνων ανθρώπων. Επομένως οι λέξεις και φράσεις των σημερινών δυτικοευρωπαϊκών γλωσσών «Montparnasse», «Parnassian», «Parnassian poetry», «Parnassian Olympics» (που ήταν μέρος των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου 2012) κ.λπ έχουν πολύ στενή σχέση με τον Απόλλωνα. Εξ ου και το «Apollo theatre» του Λονδίνου.
«Όμνυμι Απόλλωνα ιατρόν», δηλαδή «Ορκίζομαι στον γιατρόν Απόλλωνα» – με αυτήν την (όχι και τόσο γνωστή) πρόταση είναι που αρχίζει ο πολύ γνωστός όρκος του Ιπποκράτη.
Ο Απόλλων είναι και θεός προστάτης των ναυτικών και του εμπορίου. Ο Λύκειος Απόλλων, επίσης, είναι ο θεός της αλήθειας, του Ήλιου, του φωτός, και του διαφωτισμού (εξ ου και το Λύκειον σχολείον). Ο Απόλλων είναι και ο θεός της ποίησης, της αρμονίας, της μουσικής γενικά και της λυρας ειδικά.
Ο Απόλλων Υλάτης (του Κουρίου) είναι ο θεός του δάσους, του δέντρου, του ξύλου, της δάφνης, της υλοτομίας, της υλοτεχνίας, της αναζωογόνησης και της ανανέωσης. (Υπενθυμίζουμε και τη ρήση: «Τα δάση είναι οι πνεύμονες της Γης»). Γνωρίζοντας σήμερα ότι μέσω της χημικής αντίδρασης γνωστής ως «φωτοσύνθεση» μέσα στα φύλλα όλων των φυτών το ηλιακό φως και ακτινοβολία είναι η πηγή σχεδόν όλης της ενέργειας που χρειάζονται και χρησιμοποιούν όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί (και ο άνθρωπος) της Γης, πρέπει να ανακηρύξουμε τον Απόλλωνα και ως τον θεό του περιβάλλοντος, αλλά και γενικά όλων των επιστημών – θεωρητικών, ιατρικών, και τεχνολογικών.
Όλα το πιο πάνω, λοιπόν, επεξηγούν και την απόφαση της NASA να βαφτίσει «Apollo spacecraft» όλα τα διαστημόπλοια που μετάφεραν ανθρώπους από τη Γη στη Σελήνη (1969-1972).
Πριν κάποια χρόνια ιδρύθηκε το Limassol Branding Project για να αναδείξει τη Λεμεσό. Η παρούσα εργασία παρέχει πολλές χρήσιμες πληροφορίες γι’ αυτόν τον σκοπό. Ακόμα και εάν δεν επιβεβαιωθεί η προτεινόμενη θεωρία περί «ΑΠΟΛΛΟΜΗΔΕΙΑΣ» οι δημοτικές αρχές της Λεμεσού έχουν αρκετό δικαίωμα να ανακηρύξουν τον Απόλλωνα ως τον θεό της Λεμεσού, όπως η Πάφος έχει την Αφροδίτη. Σημειωτέον, το κύδος του Απόλλωνα σίγουρα ήταν και στον αρχαίο Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό αλλά και στη σημερινή παγκόσμια τεχνολογική κουλτούρα ανώτερο του κύδους της Αφροδίτης.
