Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού στον κατασκευαστικό τομέα έχουν γίνει μια επίμονη πρόκληση τόσο στην Κύπρο όσο και σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτό ώθησε φορείς του κλάδου, όπως η ομοσπονδία εργολάβων κτιρίων (Oseok) να προειδοποιούν επανειλημμένα τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ότι τα μακροπρόθεσμα διαρθρωτικά ζητήματα, και όχι οι βραχυπρόθεσμες πιέσεις, υπονομεύουν την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.
Αυτό το ευρύτερο σκηνικό ήρθε ξανά στο επίκεντρο μετά τη συνάντηση του Oseok με τον υπουργό Εργασίας Μαρίνο Μουσιούττα νωρίτερα αυτό το μήνα για να συζητήσουν τη χρόνια έλλειψη εργαζομένων στον κατασκευαστικό τομέα και την ανάγκη για πολιτικές απαντήσεις που να καλύπτουν τόσο τις άμεσες όσο και τις μακροπρόθεσμες ανάγκες.
Σύμφωνα με την Oseok, η συνάντηση τόνισε τις ανησυχίες ότι η έλλειψη εργατικού δυναμικού δεν είναι πλέον κυκλική αλλά διαρθρωτική, με την ομοσπονδία να τονίζει την ετοιμότητά της να συμβάλει στο διάλογο και στο σχεδιασμό πολιτικής με στόχο την ενίσχυση του κλάδου.
Στην Κύπρο, η Oseok έχει τονίσει εδώ και αρκετά χρόνια ότι η προσφορά τόσο εξειδικευμένου όσο και ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού αποτυγχάνει να συμβαδίσει με τη ζήτηση, παρά τις συνθήκες σχεδόν πλήρους απασχόλησης στην ευρύτερη οικονομία.
«Ο κατασκευαστικός κλάδος είναι μεταξύ των τομέων που πλήττονται περισσότερο», δήλωσε η ομοσπονδία σε παλαιότερες παρεμβάσεις, προειδοποιώντας ότι οι ελλείψεις διαταράσσουν τις ιδιωτικές εξελίξεις και καθυστερούν μεγάλα δημόσια έργα υποδομής.
Σύμφωνα με την Oseok, το πρόβλημα οφείλεται εν μέρει στην περιορισμένη εισροή νέων εργαζομένων από την εγχώρια αγορά εργασίας, καθώς λιγότεροι Ελληνοκύπριοι επιλέγουν σταδιοδρομία στις κατασκευές, ενώ ένα γηρασμένο εργατικό δυναμικό αγωνίζεται να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις.
Η ένωση τόνισε ότι ο σημερινός κατασκευαστικός τομέας απαιτεί ολοένα και περισσότερο τεχνολογικές δεξιότητες και γνώση βιώσιμων οικοδομικών πρακτικών, τις οποίες στερούνται πολλοί ηλικιωμένοι εργαζόμενοι και οι νεότεροι εργαζόμενοι δεν εκπαιδεύονται σε επαρκή κλίμακα.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε από τη μείωση της διαθεσιμότητας ξένου εργατικού δυναμικού, με την Oseok να επισημαίνει τις μειωμένες εισροές τα τελευταία χρόνια και τον αυξημένο ανταγωνισμό για τους εργαζόμενους σε όλους τους τομείς.
«Αυτές οι ελλείψεις θέτουν σε κίνδυνο την εξέλιξη του κατασκευαστικού κλάδου», προειδοποίησε η Oseok, συνδέοντας τους περιορισμούς στην εργασία με τις καθυστερήσεις των έργων, την αύξηση του κόστους και τη μείωση της ανταγωνιστικότητας.
Η ομοσπονδία υπογράμμισε επίσης ευρύτερα αρνητικά αποτελέσματα, λέγοντας ότι οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού επηρεάζουν την οικονομική προσιτότητα των ακινήτων, επιβραδύνουν την παράδοση βασικών υποδομών και αποθαρρύνουν τις επενδύσεις.
Πέρα από την Κύπρο, ο κατασκευαστικός τομέας αντιμετωπίζει παρόμοιες πιέσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, όπου απασχολεί περισσότερους από 13 εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά παραμένει στους επίσημους καταλόγους ελλείψεων για πολλά χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εντοπίσει 42 επαγγέλματα που αντιμετωπίζουν ελλείψεις, με τις κατασκευές, τις μεταφορές και την υγεία μεταξύ των τομέων που πλήττονται περισσότερο.
«Τέσσερις στις πέντε επιχειρήσεις αγωνίζονται να βρουν τους εργαζομένους που χρειάζονται με το σωστό σύνολο δεξιοτήτων», δήλωσε η Roxana Minzatu, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδια για κοινωνικά δικαιώματα, δεξιότητες και ποιοτική απασχόληση, κατά τη διάρκεια ομιλίας του Φεβρουαρίου 2025 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο.
«Υπάρχουν περισσότερα από 40 επαγγέλματα με ελλείψεις σε όλη την ΕΕ, ειδικά σε σημαντικούς τομείς όπως οι κατασκευές, το εμπόριο, οι μεταφορές και ορισμένα επαγγέλματα υγείας», πρόσθεσε.
Οι ειδικοί λένε ότι τα αίτια είναι διαρθρωτικά, που αφορούν αναντιστοιχίες μεταξύ των εκπαιδευτικών συστημάτων και των αναγκών της αγοράς εργασίας, παράλληλα με τη δημογραφική παρακμή και τις ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές.
«Μπορεί να υπάρξουν πιέσεις λόγω της ζήτησης», είπε ο Ηλίας Λιβανός, ειδικός σε δεξιότητες και αγορά εργασίας στο Cedefop, εξηγώντας ότι οι ταχέως εξελισσόμενοι τομείς δυσκολεύουν την πρόβλεψη των μελλοντικών απαιτήσεων δεξιοτήτων.
«Και σαφώς τα συστήματα, τα εκπαιδευτικά συστήματα δεν είναι προετοιμασμένα για αυτό», είπε.
Τα δημογραφικά στοιχεία είναι ένας σημαντικός παράγοντας, με την ΕΕ να αναμένεται να χάνει περίπου 1 εκατομμύριο εργαζομένους κάθε χρόνο μέχρι το 2050.
«Πρώτον, τα δημογραφικά στοιχεία», δήλωσε ο Peter Bosch, ανώτερος επιστημονικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Egmont, προσθέτοντας ότι η τεχνολογική αλλαγή και η οικονομική ανάκαμψη εντείνουν επίσης τη ζήτηση για ειδικευμένο εργατικό δυναμικό.
«Δεύτερον, υπάρχει μια ταχεία αλλαγή στον τύπο των δεξιοτήτων που θα χρειαστούν λόγω της ρομποτικής, λόγω της τεχνητής νοημοσύνης», είπε.
Τα μεγάλης κλίμακας επενδυτικά σχέδια, συμπεριλαμβανομένης μιας ευρωπαϊκής πρότασης επανεξοπλισμού 800 δισεκατομμυρίων ευρώ και των μεγάλων αμυντικών δαπανών και των δαπανών για υποδομές που ανακοινώθηκαν στη Γερμανία, αναμένεται επίσης να αυξήσουν τη ζήτηση εργασίας στους κατασκευαστικούς και συναφείς τομείς.
Ως απάντηση, η ΕΕ έχει ξεκινήσει πρωτοβουλίες όπως η Ένωση Δεξιοτήτων, η οποία παρουσιάστηκε στις 5 Μαρτίου 2025, με στόχο την ενίσχυση της κατάρτισης, της επανεκπαίδευσης και της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού, ενώ παράλληλα κάνει την Ευρώπη πιο ελκυστική για τους αλλοδαπούς εργαζόμενους.
Ταυτόχρονα, προγράμματα που υποστηρίζονται από την ΕΕ, όπως το BUILD UP Skills, που υποστηρίζονται από το Πρόγραμμα LIFE, προσπάθησαν να καλύψουν το χάσμα στις κατασκευαστικές δεξιότητες προωθώντας την ενεργειακή απόδοση, τις ψηφιακές ικανότητες και τις βιώσιμες κτιριακές πρακτικές.
Η πρωτοβουλία έχει ήδη υποστηρίξει πάνω από 100 έργα και περισσότερα από 50.000 άτομα, βοηθώντας χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πολωνία να ενημερώσουν τους εθνικούς οδικούς χάρτες δεξιοτήτων.
Στην Κύπρο, η Oseok υποστήριξε με συνέπεια ότι η αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού απαιτεί στρατηγική και συντονισμένη προσέγγιση, συνδυάζοντας ταχύτερες διαδικασίες για την πρόσληψη αλλοδαπών εργαζομένων, στοχευμένη κατάρτιση και στενότερη ευθυγράμμιση μεταξύ εκπαίδευσης και αναγκών της αγοράς.
«Το σύστημα δεξιοτήτων δεν έχει κανέναν ιδιοκτήτη», είπε η Bosch, υπογραμμίζοντας την κοινή ευθύνη των κυβερνήσεων, των εργοδοτών και των ατόμων.
