Σε μια εποχή όπου η ψηφιακή χειραγώγηση και η τεχνητή νοημοσύνη συχνά θολώνουν τη γραμμή μεταξύ πραγματικότητας και τεχνικής, η αναλογική φωτογραφία του Mohamad Khatib ξεχωρίζει. Γεννημένος στη Βηρυτό και μεγαλωμένος στη Λεμεσό, ο Khatib έχει αφιερώσει την καριέρα του στην αποτύπωση της ουσίας της Κύπρου, συνδυάζοντας παλιές φωτογραφικές διαδικασίες με μοντέρνα θέματα.
«Η αναλογική φωτογραφία είναι αυτή με την οποία μεγάλωσα», εξηγεί ο Khatib. «Πάντα με γοήτευε πώς η φωτογραφία έχει αυτή τη δυαδικότητα να έχει μια καλλιτεχνική όσο και μια επιστημονική πτυχή μέσω της φυσικής και με το ανάλογο εμπλέκεται η πρόσθετη χημική διαδικασία». Αυτή η γοητεία με την απτή, φυσική φύση της αναλογικής φωτογραφίας οδηγεί μεγάλο μέρος του έργου του Khatib.
Για αυτόν, η αυθεντικότητα του μέσου έγκειται στην αισθητική του και στη σωματικότητα του αρνητικού – ένα πραγματικό αντικείμενο που πιστοποιεί την ύπαρξη της εικόνας και κατ' επέκταση την πραγματικότητα που αποτυπώνει. «Αυτό γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό σε έναν κόσμο όπου βομβαρδιζόμαστε με έντονα επεξεργασμένες εικόνες και σήμερα με τεχνητή νοημοσύνη από εικόνες που μιμούνται φωτογραφίες αλλά είναι καθαρά προϊόν μιας ψηφιακής διαδικασίας», προσθέτει.
Η δέσμευση του Khatib στις αναλογικές τεχνικές όχι μόνο αντανακλά την προτίμηση για το απτικό και γνήσιο, αλλά και μια πιο προσεκτική προσέγγιση στην ίδια τη φωτογραφία. «Η κινηματογραφική φωτογραφία έχει μια ορισμένη αυθεντικότητα… και επιτρέπει μια πιο προσεκτική προσέγγιση στη φωτογραφία, όπου η ποιότητα των εικόνων που τραβάμε αντικαθιστά την ποσότητα καθώς κάθε «κλικ» κοστίζει», λέει. Αυτή η προσεκτική εξέταση κάθε καρέ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη συχνά υπερβολική και μίας χρήσης φύση της ψηφιακής φωτογραφίας.
Ένα από τα πιο συναρπαστικά κομμάτια του Khatib είναι το Somebody’s Bedroom, η πρώτη φωτογραφία που εξέθεσε ποτέ. Αυτή η στοιχειωμένη εικόνα είναι μέρος ενός έργου που εξερευνά εγκαταλελειμμένα χωριά στο νησί, εμβαθύνοντας στην τραγική ιστορία της Κύπρου και τη συνεχιζόμενη διχοτόμησή της. «Αυτή η σκηνή αντιπροσωπεύει τα σπασμένα όνειρα και τον ανθρώπινο πόνο από τον ξεριζωμό από το σπίτι σου από την παλίρροια της ιστορίας που δεν μπορείς να ελέγξεις ως άτομο», σκέφτεται ο Khatib. Η εικόνα ενός άδειου υπνοδωματίου σε ένα εγκαταλελειμμένο χωριό χρησιμεύει ως μια έντονη υπενθύμιση της ευθραυστότητας του προσωπικού καταφυγίου και της καθολικής ευπάθειας σε δυνάμεις πέρα από τον έλεγχό μας.
Για τον Khatib, αυτό το έργο δεν είναι απλώς ένας προβληματισμός για το παρελθόν, αλλά μια έκκληση να γεφυρωθούν οι διαφορές. «Το βλέπω ως προσωπική μου συνεισφορά να επιφέρω θετικές αλλαγές στο Κυπριακό, προσπαθώντας να γεφυρώσω το χάσμα μεταξύ των πλευρών, εστιάζοντας σε αυτά που μας φέρνουν πιο κοντά, παρά σε αυτά που μας διαφοροποιούν».
Αυτή η εστίαση στην ενότητα και την κοινή εμπειρία οδήγησε τον Khatib να εξερευνήσει θέματα ταυτότητας και παράδοσης στο πιο πρόσφατο έργο του. Απομακρυνόμενος από την καθαρή φωτογραφία τοπίου, έχει υιοθετήσει ένα πιο κοινωνικό ντοκιμαντέρ, στρέφοντας τον φακό του στους κατοίκους της Κύπρου. «Έχω αρχίσει να ενδιαφέρομαι για το θέμα της κυπριακής ταυτότητας, καθώς είναι κάτι που αντιμετώπισα όταν είμαι Λιβανέζικης καταγωγής και μεγάλωσα στο νησί», λέει ο Khatib.
Αυτή η εξερεύνηση τον οδήγησε να συλλάβει εικόνες διαφορετικών κατοίκων της Κύπρου, αναζητώντας να κατανοήσει τι μοιράζονται και πώς οι ταυτότητές τους συμβάλλουν στο εξελισσόμενο πολιτιστικό τοπίο του νησιού. «Ποιοι είναι τώρα οι κάτοικοι του νησιού και τι μοιράζονται όλοι; Τι είναι αυτή η Κύπρος του μέλλοντος που είναι τώρα ένα έργο σε εξέλιξη;».
Το έργο του Khatib χρησιμεύει επίσης ως διατήρηση των παραδόσεων που εξαφανίζονται. Έχει καταγράψει τις ιστορικές βιομηχανίες της αλιείας και της ναυπήγησης σκαφών, καθώς και κοινές πολιτιστικές πρακτικές όπως η κουλτούρα του καφέ και τα παραδοσιακά κουρεία. «Πρόκειται για κλάδους που έχουν γίνει μάρτυρες ορισμένων ριζικών αλλαγών και αξίζουν να ειπωθούν οι ιστορίες τους». Αποτυπώνοντας αυτές τις πτυχές της κυπριακής ζωής, ο Khatib διασφαλίζει ότι αυτές οι παραδόσεις δεν θα ξεχαστούν.
Η συνεργασία είναι ένα άλλο βασικό στοιχείο για τον Khatib καθώς επιδιώκει να συγχωνεύσει το όραμά του με αυτά άλλων καλλιτεχνών. Μία από τις πιο αγαπημένες συνεργασίες του είναι με τον συνάδελφό του, λάτρη της αναλογικής φωτογραφίας, German Moiseev. Μαζί, ίδρυσαν το L’Image Sol, ένα έργο που στόχευε στην αναβίωση των φωτογραφικών τεχνικών από τα μέσα του 19ου έως τις αρχές του 20ου αιώνα και στη μεταφορά τους στην Κύπρο.
Μέσω φωτογραφιών και σεμιναρίων, ο Khatib και ο Moiseev προσφέρουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να βιώσουν τη μαγεία των παραδοσιακών τεχνικών του σκοτεινού θαλάμου, οι οποίες τώρα αναβιώνουν καθώς οι άνθρωποι αναζητούν μοναδικές, απτές φωτογραφίες που δεν μπορούν εύκολα να αναπαραχθούν ψηφιακά. «Έχουμε ξεχάσει ότι οι φωτογραφίες ζωντανεύουν πραγματικά όταν εκτυπώνονται και δεν προορίζονταν ποτέ να φανούν στις οθόνες», λέει ο Khatib.
Κοιτάζοντας μπροστά, το καλλιτεχνικό ταξίδι του Khatib απέχει πολύ από το να τελειώσει. Τα μελλοντικά του έργα περιλαμβάνουν συνεργασίες με ντόπιους μουσικούς για τη δημιουργία μιας πολυεπιστημονικής καλλιτεχνικής εγκατάστασης, διευρύνοντας περαιτέρω τη διασταύρωση πολιτισμού, ταυτότητας και ιστορίας.
Μέσω της δέσμευσής του στην αναλογική φωτογραφία, ο Mohamad Khatib όχι μόνο διατηρεί το παρελθόν αλλά δημιουργεί και έναν διάλογο για το παρόν και το μέλλον της Κύπρου. Το έργο του αποτυπώνει την ουσία ενός νησιού σε μετάβαση, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ παλιού και νέου, παράδοσης και νεωτερικότητας.
