Η κυβέρνηση αναγκάστηκε την Τρίτη να διαψεύσει δημοσιεύματα μέσων ενημέρωσης ότι έλαβε τελικές αποφάσεις κρυφές από τα μάτια του κοινού σχετικά με τη χρηματοδότηση του αμφιλεγόμενου έργου διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας.
«Δεν έχει υπάρξει οριστική συμφωνία σε σχέση με το τελικό περιεχόμενο του ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει την ηλεκτρική σύνδεση Κύπρου-Κρήτης», δήλωσε ο διευθυντής του γραφείου Τύπου του Προέδρου Βίκτωρας Παπαδόπουλος.
Οι συνομιλίες μεταξύ των ενδιαφερομένων είναι σε εξέλιξη, πρόσθεσε, συμβουλεύοντας «υπομονή».
Ο Παπαδόπουλος επανέλαβε ότι προτεραιότητα της κυβέρνησης παραμένει η μείωση της τιμής του ρεύματος. Για το σκοπό αυτό, η κυβέρνηση εργάζεται σε τρεις «πυλώνες» – την έλευση του φυσικού αερίου, τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης του νησιού και την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο έπακρο.
Τα σχόλιά του γρήγορα ακολούθησαν τους βουλευτές που εξέφρασαν έντονες αμφιβολίες για την αναφερόμενη απόφαση του κράτους να χρησιμοποιήσει το ταμείο ποινής εκπομπών της χώρας για τη χρηματοδότηση του Great Sea Interconnector (GSI).
Η απόφαση, που αναμένεται να επισημοποιηθεί την Τετάρτη από το υπουργικό συμβούλιο και τα ανώτατα στελέχη της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας, φέρεται να λήφθηκε τη Δευτέρα μετά από μια μαραθώνια συνεδρίαση από τους ενδιαφερόμενους.
Τα δημοσιεύματα των ΜΜΕ ώθησαν τον πρόεδρο της επιτροπής ενέργειας της Βουλής να στείλει επείγουσα επιστολή στον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη ζητώντας του είτε να επιβεβαιώσει είτε να διαψεύσει.
Στην επιστολή, ο Κυριάκος Χατζηγιάννης είπε ότι οι νομοθέτες μεταφέρουν για άλλη μια φορά τις ανησυχίες τους για τον τρόπο χρηματοδότησης του έργου διασύνδεσης και ζητούν σαφήνεια από τον πρόεδρο ως προς τις προθέσεις της κυβέρνησης.
«Αυτό το έργο έχει ορισμένα κενά και αυτά τα κενά ενέχουν πιθανούς κινδύνους», σχολίασε ο Χατζηγιάννης.
Μιλώντας στην Cyprus Mail, ο βουλευτής των Πρασίνων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου είπε ότι η αναφερόμενη κίνηση – αξιοποίηση του ταμείου ποινής εκπομπών – συνάντησε την λυσσαλέα αντίθεση από ειδικούς της Αρχής Ηλεκτρισμού (ΑΗΚ) που εδώ και καιρό υποστήριξαν ότι η επένδυση στις υποδομές του νησιού ήταν η μόνη λογική προτεραιότητα.
Αυτό θα συνεπαγόταν, πρώτον, τη διόρθωση του μαζικά ρυπογόνου σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Δεκέλειας, τη δημιουργία αποθήκευσης ενέργειας και την αποσύνδεση της τιμής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) από την παραγωγή συμβατικών καυσίμων.
Η αναφερόμενη συμφωνία έχει παρουσιαστεί ως ένα μέσο για να αποφευχθεί η μείωση του κενού χρηματοδότησης του GSI – ύψους 125 εκατομμυρίων ευρώ – στους καταναλωτές απευθείας μέσω ενός τιμολογίου λογαριασμού ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Χατζηγιάννης, ο οποίος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και εβδομάδες, ισχυρίστηκε ότι αυτό ήταν στην πραγματικότητα ένα αδίστακτο δόλο.
«Αντί το κόστος να καταβάλλεται μέσω μηνιαίας αμοιβής θα καταβάλλεται από το κεντρικό κράτος, «θεωρητικά» μέχρι το 2030», είπε ο βουλευτής στο CyBC. Υποστήριξε ότι το έργο – ως έχει – άφησε το κράτος ανοιχτό σε συνεχείς αυξήσεις κόστους, με τον καταναλωτή να πληρώνει τελικά τον λογαριασμό κάποια στιγμή στο μέλλον, δίνοντας ελευθερία στην Admie, τον πάροχο, να αποκομίσει κέρδη.
Κατήγγειλε επίσης την ιδέα ότι η Κύπρος θα προμηθεύεται ηλεκτρική ενέργεια χαμηλότερου κόστους από την Ελλάδα, «τον τέταρτο πιο ακριβό παραγωγό ενέργειας στην Ευρώπη» και είπε ότι το νησί δεν χρειάζεται την ενέργεια από ΑΠΕ της Ελλάδας, καθώς διαθέτει επαρκείς πόρους από αυτή την άποψη, οι οποίοι σήμερα πάνε χαμένοι. και θα λαμβάνει μόνο ελληνική ενέργεια που παράγεται από ορυκτά καύσιμα.
Και η Θεοπέμπτου είπε ότι είναι αμφίβολο εάν το κράτος θα καταφέρει να πείσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποδεχθεί την τελευταία προσπάθεια της Κύπρου να προωθήσει το έργο.
«Το ταμείο ETS [μια κατάθεση επίσημα γνωστή ως ταμείο Emissions Trading System που αποτελεί μέρος του μηχανισμού εμπορίας μονάδων άνθρακα της ΕΕ] είναι πολύ αυστηρά ρυθμισμένο ως προς τις χρήσεις του», είπε ο βουλευτής στην Cyprus Mail.
«Το να πείσεις την ΕΕ ότι η προτεινόμενη χρήση [για το GSI] ισχύει δεν θα είναι εύκολο», είπε, καθώς το κράτος είναι νομικά υποχρεωμένο να χρησιμοποιήσει το 100 τοις εκατό των κονδυλίων για τους καθορισμένους στόχους.
Αυτά καλύπτουν ουσιαστικά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, μέσω προγραμμάτων όπως η αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, η αύξηση των φωτοβολταϊκών πλαισίων ταράτσας και η μείωση των εκπομπών από τις μεταφορές - συνολικά τοπικά εστιασμένες, άμεσες λύσεις για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας, την αποδοτική παραγωγή της υπόλοιπης ενέργειας. και την απόκτηση ενεργειακής ασφάλειας.
«Πιέζουμε τη διασύνδεση όταν δεν έχουν διερευνηθεί ποτέ κάθε είδους άλλες επιλογές, οι οποίες είναι πιθανώς πιο αποδοτικές από άποψη κόστους, [όπως] η ενέργεια από το βιοαέριο, η επένδυση σε μικρότερες εγκαταστάσεις παραγωγής σε όλο το νησί και άλλες», είπε ο Θεοπέμπτου.
Ο βουλευτής αποσπά τον Χατζηγιάννη, λέγοντας ότι οι ενδιαφερόμενοι ουσιαστικά για άλλη μια φορά βάζουν το κάρο μπροστά από το άλογο.
«Δεν είχαμε ποτέ μια ενοποιημένη ενεργειακή πολιτική – την οποία η ΕΕ απαιτεί να έχουμε. Ποτέ δεν έχουμε αξιολογήσει και αξιολογήσει επιστημονικά όλες τις πιθανές επιλογές με στόχο να επιλέξουμε τον καλύτερο τρόπο για να προχωρήσουμε. Μεταπηδάμε από τη μια «καλή» επιχειρηματική ιδέα στην άλλη», ισχυρίστηκε.
Η λύση της αξιοποίησης των κονδυλίων ETS του κράτους (μέρος της διευκόλυνσης ανάκαμψης και ανθεκτικότητας) φέρεται να επιτεύχθηκε από τις κυβερνήσεις της Κύπρου και της Ελλάδας, τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της ΕΕ, τις ρυθμιστικές αρχές των δύο χωρών και την ανεξάρτητη ελληνική μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας χειριστής, Admie, μετά από μια μαραθώνια συνάντηση που περιόρισε χρόνια στάσεις και εκκινήσεις για το θαλάσσιο συρματόσχοινο από την Κρήτη προς την Κύπρο προς το Ισραήλ.
Σύμφωνα με τη συμφωνηθείσα διατύπωση, το ταμείο ETS θα χρησιμοποιηθεί για την καταβολή 25 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, από το 2025 έως το 2030, για την κάλυψη του κόστους του έργου.
Η Admie αρχικά δεν ήταν συνεργάσιμη, αρνούμενη να δεχτεί αυτή τη λύση που επεξεργάστηκαν τα υπουργεία Ενέργειας Κύπρου και Ελλάδας και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Cera) την περασμένη Παρασκευή, σύμφωνα με τον Φιλελεύθερο.
Αντιμέτωπη με το φάσμα της κατάρρευσης του έργου, οπότε θα ήταν υπόχρεη για δεκάδες εκατομμύρια ευρώ στον παραγωγό καλωδίων, Nexans, την οποία είχε ήδη αναθέσει να ξεκινήσει, η Admie τελικά υποχώρησε, ανέφερε η εφημερίδα.
Οι κυβερνητικοί διαπραγματευτές φέρεται να έλαβαν σκληρή στάση ότι δεν θα καταβληθούν περισσότερα από 125 εκατομμύρια ευρώ συνολικά, παρά τις απειλές από τον Admie να αποχωρήσει από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Τα πρόσθετα έξοδα που προκύπτουν, εάν θεωρηθούν εύλογα κατασκευαστικά έξοδα από την Admie, μπορούν ακόμα να αποσβεστούν μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών, αλλά μόνο όταν το έργο τεθεί σε λειτουργία.
Σε ό,τι αφορά τον γεωπολιτικό κίνδυνο, το ρυθμιστικό πλαίσιο που έχει εγκρίνει η Cera από το 2023 δεν θα αλλάξει. Εάν ένας εξωτερικός κίνδυνος, για τον οποίο η Admie δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη, διακόψει το έργο, μπορεί να επιτραπεί στην Cera να εγκρίνει την ανάκτηση του εν λόγω κόστους από τους καταναλωτές, ορίζει η σύμβαση.
Οι προσπάθειες του Admie να κάνει τη διατύπωση σχετικά με αυτό το ενδεχόμενο πιο οριστική απέτυχαν.
Εν τω μεταξύ, η Admie κατάφερε να αυξήσει τα δεσμευμένα ποσοστά κέρδους εξασφαλίζοντας πενταετή παράταση. Επιτόκιο 8,3 τοις εκατό ετησίως για μια περίοδο 12 ετών είχε ήδη προβλεφθεί στην αρχική κανονιστική απόφαση, η οποία αφορούσε τότε το EuroAsia Interconnector.
Μετά από πιέσεις από την Admie καθώς και αξιολόγηση του θέματος από μια εταιρεία συμβούλων ελέγχου που προσλήφθηκε από την Cera, συμφωνήθηκε να παραταθεί η περίοδος ισχύος σε 17 έτη, αντί για 12.
