Καθώς οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν στα ύψη και οι αφίξεις τουριστών διογκώνονται, η Ελλάδα δέχεται πιέσεις να επαναπροσδιορίσει ένα τουριστικό μοντέλο που η κλιματική αλλαγή καθιστά ολοένα και πιο αβάσιμο.
Με τα γαλαζοπράσινα νερά και την αξιόπιστη ηλιοφάνεια, η Ελλάδα είναι εδώ και πολύ καιρό δημοφιλής προορισμός διακοπών, προσελκύοντας σχεδόν 33 εκατομμύρια επισκέπτες πέρυσι και δημιουργώντας έσοδα 28,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (31,7 δισεκατομμύρια δολάρια).
Ο συνολικός αριθμός των επισκεπτών φέτος αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, καθώς ο παγκόσμιος τουρισμός σημειώνει νέα ρεκόρ από τα προ πανδημίας επίπεδα, αλλά η αύξηση των παραθεριστών θα μπορούσε να υπονομεύσει τον οικονομικό στήριγμα στο εγγύς μέλλον.
Η οργή για τον «υπερτουρισμό» έχει προκαλέσει ακόμη και διαμαρτυρίες τα τελευταία χρόνια στις παραλίες των Κυκλάδων, μια συλλογή από νησιά του Αιγαίου.
«Οι άνθρωποι στην Ελλάδα ανησυχούν περισσότερο ότι τα (Κυκλαδονήσια) αλλάζουν πολύ γρήγορα και, σε λίγα χρόνια, ό,τι είναι ιδιαίτερο θα χαθεί», δήλωσε ο Δημήτρης Βαγιάνος, οικονομολόγος στο London School of Economics.
Η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Κάτοικοι σε άλλους δημοφιλείς ευρωπαϊκούς προορισμούς λένε ότι οι επισκέπτες βλάπτουν το περιβάλλον και τις τοπικές οικονομίες, ιδιαίτερα καθώς οι βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις από ιστοτόπους διαμονής στο σπίτι, όπως η Airbnb, αυξάνουν το κόστος στέγασης και εκμηδενίζουν τους ανθρώπους από τις πόλεις και τις πόλεις τους.
Αλλά η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που έχουν πληγεί περισσότερο στην Ευρώπη από την υπερθέρμανση του πλανήτη και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, οι καύσωνες, οι ακανόνιστες βροχοπτώσεις και οι συχνές πυρκαγιές αλλάζουν το τοπίο.
Ο τουρισμός επιβαρύνει τους λιγοστούς υδάτινους πόρους και απειλεί τα εύθραυστα παράκτια περιβάλλοντα, οδηγώντας σε εκκλήσεις από τις τοπικές αρχές και τον εθνικό διαμεσολαβητή να ρυθμίσουν τις κατασκευές, να περιορίσουν τις τουριστικές ροές και να επενδύσουν στη διαχείριση των υδάτων και τις υποδομές.
ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ
Η κυβέρνηση πρέπει να ισορροπήσει τον μετριασμό αυτών των απειλών έναντι της προστασίας των κρίσιμων κερδών από τον τουρισμό. Ο τουρισμός συνεισφέρει μεταξύ 62,8 δισ. ευρώ και 75,6 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία, περίπου το ένα τρίτο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ετησίως, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ).
Ένας νόμος τον Ιούλιο ενημέρωσε τους κανονισμούς για τουριστικά γραφεία, οδηγούς και ενοικιάσεις που η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη είπε ότι θα καταστήσουν τη χώρα «παγκόσμια τουριστική δύναμη», μέρος των «κρίσιμα σημαντικών» προσπαθειών για τη διαφύλαξη της βιομηχανίας και το όφελος της οικονομίας.
Αλλά η κλιματική αλλαγή θέτει υπαρξιακά ερωτήματα για τη βιομηχανία.
Ένας παρατεταμένος καύσωνας τον Ιούνιο, ακολουθούμενος από τον θερμότερο Ιούλιο που έχει καταγραφεί, ανάγκασε τα τουριστικά αξιοθέατα να κλείσουν και προκάλεσε ένα κύμα θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη.
Οι πυρκαγιές, που γίνονται πιο έντονες και συχνές λόγω του θερμότερου, ξηρότερου καιρού που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή, απειλούν επίσης την τουριστική βιομηχανία. Μια τεράστια πυρκαγιά νωρίτερα αυτό το μήνα ήρθε σε απόσταση χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα Αθήνα.
Πέρυσι, περισσότερες από 8.000 δασικές πυρκαγιές μαίνονταν σε ολόκληρη τη χώρα και χιλιάδες τουρίστες χρειάστηκε να απομακρυνθούν από νησιά, συμπεριλαμβανομένης της Ρόδου.
«Αυτό που θέλουμε να δούμε είναι ότι ο τουρισμός είναι βιώσιμος ή ακόμα και αναγεννητικός. Πρέπει να επενδύσει στη διατήρηση του οικοσυστήματος και πρέπει να βοηθήσει με το κόστος διαχείρισης των τουριστών στο έδαφος», δήλωσε η Μέγκαν Έπλερ Γουντ, διευθύντρια του Προγράμματος Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων Αειφόρου Τουρισμού (STAMP) στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ των Ηνωμένων Πολιτειών. .
Ο Συνήγορος του Πολίτη, ένας Έλληνας αξιωματούχος που διερευνά δημόσιες καταγγελίες, ανέφερε σε έκθεση του Ιουνίου ότι η χώρα πρέπει να μειώσει τις κατασκευές και να προστατεύσει τους υδάτινους πόρους και τις παράκτιες περιοχές για να διατηρήσει τον υγιή τουρισμό.
Προειδοποίησε για τους αυξανόμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους από τον τουρισμό, ιδιαίτερα τις πρόσθετες απαιτήσεις σε αποθέματα νερού για πόσιμο, πισίνες και υδάτινα πάρκα.
ΠΟΙΟΣ ΠΛΗΡΩΝΕΙ;
Μια πιλοτική μελέτη, που διεξήχθη από Έλληνες ερευνητές και την UNESCO, τον πολιτιστικό οργανισμό του ΟΗΕ, διαπίστωσε ότι τα μικρότερα νησιά στο Αιγαίο χρειάζονται ήδη διπλάσια ποσότητα νερού που μπορούν να παράγουν φυσικά για να καλύψουν τη ζήτηση από τους τουρίστες, η οποία αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2030 .
«Όσο περισσότερο αναπτύσσονται αυτά τα νησιά, τόσο λιγότερο ελκυστικά θα είναι για τους επισκέπτες», είπε ο Βαγιανός.
Η Ελλάδα θα πρέπει να προσαρμόσει τον τουρισμό ώστε να τον καταστήσει πιο συμβατό με τα περιβαλλοντικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ζωνών, και να επικεντρώσει την ανάπτυξη σε συγκεκριμένες περιοχές, είπε.
Η θέσπιση φέτος ενός τουριστικού φόρου, που ονομάζεται τέλος κλιματικής ανθεκτικότητας, έχει σκοπό να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της ανάκαμψης από την επιδείνωση των δασικών πυρκαγιών και πλημμυρών.
Το τέλος για τους επισκέπτες που διαμένουν σε ξενοδοχεία και βραχυχρόνιες ενοικιάσεις αναμένεται να αποφέρει έως και 300 εκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετα έσοδα το 2024.
Ωστόσο, ο Έπλερ Γουντ είπε ότι ιστορικά, οι τουριστικοί φόροι πήγαιναν προς το μάρκετινγκ προορισμών αντί να ωφελήσουν τις τοπικές κοινότητες. Έρευνα της STAMP διαπίστωσε ότι το νερό, τα απόβλητα, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας ενέργειας και η προσιτή στέγαση συχνά δεν κέρδιζαν καθόλου.
Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) ζητά τα έσοδα από τον φόρο να πάνε στην τοπική αυτοδιοίκηση για να τους βοηθήσει να διαχειριστούν τους τουρίστες.
Υπάρχουν επίσης ελάχιστα στοιχεία ότι οι τουριστικοί φόροι μειώνουν τις αφίξεις, σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας στρατηγικής Group NAO.
Ο Νίκος Ζώρζος, δήμαρχος Σαντορίνης, θέλει να περιορίσει τον αριθμό των καθημερινών επισκεπτών κρουαζιερόπλοιων σε 8.000 από 17.000 άτομα.
ΠΙΟ ΚΑΥΤΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα δεν περιορίζονται στην άνοδο της θερμοκρασίας και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Η διάβρωση των ακτών και τα φθίνοντα λιβάδια με θαλάσσιο γρασίδι, που βοηθούν να δώσει στη Μεσόγειο Θάλασσα το χαρακτηριστικό τιρκουάζ χρώμα της, προσδιορίστηκαν εκτός από τις πλημμύρες, την έλλειψη νερού, τις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία ως απειλές για τον τουρισμό σε έκθεση του INSETE.
«Καθώς τα καλοκαίρια θα είναι πιο ζεστά, η επέκταση της τουριστικής περιόδου θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα με το σχεδιασμό προσφορών υψηλής ποιότητας για την προσέλκυση επισκεπτών καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Μόνο έτσι μπορούμε να εξασφαλίσουμε βιώσιμο και ανταγωνιστικό τουρισμό για την Ελλάδα», δήλωσε εκπρόσωπος του INSETE στο Thomson Reuters Foundation.
Το INSETE συνιστά επίσης την προώθηση του πλούσιου σε βιοποικιλότητα τουρισμού για να βοηθήσει στη δημιουργία χρηματοδότησης για τη διατήρηση και την προώθηση εναλλακτικών λύσεων στις διακοπές στην παραλία, όπως ο αγροτουρισμός, ο γαστροτουρισμός, ο τουρισμός ευεξίας και υγείας και περιπέτειας.
«Αρχίζουμε να βλέπουμε μια αλλαγή προς τη διαχείριση του τουρισμού, μακριά από την απλή προώθηση», δήλωσε ο Ben Lynman, στο Travel Foundation, μια ΜΚΟ που συνεργάζεται με κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και κοινότητες για την ανάπτυξη και τη διαχείριση του τουρισμού.
Η επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή η προστασία των παράκτιων περιοχών και των ευάλωτων υποδομών θα έχει επίσης μακροπρόθεσμα οφέλη για τον τουριστικό προορισμό, δήλωσε ο Epler Wood.
«Μπορεί να είναι μια θετική επιρροή που μπορεί να βοηθήσει τις χώρες σε μετάβαση σε ένα λιγότερο επικίνδυνο και πιο ανθεκτικό μέλλον».
