Παρά την πρώιμη αισιοδοξία που δημιούργησαν, οι συναντήσεις στην Αλάσκα και την Ουάσινγκτον στα μέσα Αυγούστου, δεν πέτυχαν τίποτα από την ουσία, εκτός από το ότι μετά από τα επακόλουθά τους μπορεί να είμαστε πιο κοντά στην κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία από ό, τι πριν με πιο σοβαρές συνέπειες για την Ευρώπη ειδικότερα. Όχι τυχαία, οι συναντήσεις συνέβησαν σε μια χρονική στιγμή, όταν γίνεται βίαια αναμφισβήτητη, ότι η κατάρρευση της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης συγκεντρώνει ρυθμό. Έτσι, η Αλάσκα αναγνώρισε την πραγματικότητα στο έδαφος, ο Πούτιν είχε την ευκαιρία να μιλήσει στον κόσμο των βασικών αιτιών και του Τράμπα να απομακρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τον πόλεμο. Οι Ευρωπαίοι είναι πρόθυμοι να συνεχίσουν ως συνασπισμό των προθυμιών, αλλά το playbook έχει αλλάξει. Καθώς ο Trump ενημέρωσε τη συγκέντρωση στο Λευκό Οίκο μετά τη συνάντηση στο Anchorage της Αλάσκας, η Αμερική θα προμηθεύσει τα όπλα για τον πόλεμο, οι Ευρωπαίοι θα τους αγοράσουν, θα τους πληρώσουν με 10% στην κορυφή, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Scott Besent και θα τους στείλουν στην Ουκρανία. Η σήμανση είναι για το κόστος της αεροπορικής υποστήριξης που η Αμερική θα παρέχει πιθανώς. Έτσι, το περιβάλλον της διάδοσης των πυρκαγιών θα συνεχιστεί, στην Ουκρανία και σε άλλα μέρη, και τα μαθήματα είναι τόσο βάναυσα όσο είναι άβολα. Ο πόλεμος θέτει σε κίνδυνο την ύπαρξη των κρατών, ακόμη και τόσο μεγάλη όσο η Ουκρανία, και είναι κατανοητό ότι η διαχείριση της ειρήνης προτιμάται από την καταπολέμηση ενός πολέμου, ακόμη και αν υποστηρίζεται από το μεγάλο και ισχυρό.
Αυτό το μάθημα πρέπει να αντηχεί έντονα. Οι διπλωματικές συγκρούσεις της Κύπρου με την Τουρκία, για τις οποίες ακούμε ελάχιστα, και η διαμόρφωση συμμαχιών με την λανθασμένη πεποίθηση ότι αυτά θα μπορούσαν να γυρίσουν την ισορροπία κάπως και να μας παραδώσουν ένα νικηφόρο χέρι. Οι πόλεμοι, ειδικά εκείνοι που χάθηκαν, έχουν έναν τρόπο να καθορίσουν την πραγματικότητα με τρόπους που δεν μπορούν να προβλεφθούν εκ των προτέρων. Εφαρμόζει τόσο στην Ουκρανία όσο και στην Κύπρο.
Για λόγους που δεν είναι καλά κατανοητοί, οι Ευρωπαίοι φαίνεται να ενδιαφέρονται για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Αντ 'αυτού, επιδιώκουν να το ανακατευθύνουν με στρατεύματα εδάφους, εγγυήσεις ασφαλείας και αμερικανική υποστήριξη. Ενώ η αμερικανική αφήγηση έχει μετατοπιστεί κάτω από το Trump, η ευρωπαϊκή προοπτική παραμένει αμετάβλητη. Για το Trump, η κατανόηση των βασικών αιτιών είναι απαραίτητη. Για τους Ευρωπαίους, η αφήγηση είναι σταθερή: η Ρωσία είναι ένας απρόκλητος επιτιθέμενος που δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία, αλλά θα προσπαθήσει να ανακτήσει τα πρώην σοβιετικά εδάφη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Προχωρώντας από αυτή την άποψη, η Ευρώπη απαιτεί την πλήρη συνθηκολόγηση της Ρωσίας, μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός, την επιστροφή όλων των κατακτηθέντων εδαφών, όπως η Κριμαία, οι μαζικές αποζημιώσεις και η ένταξη του ΝΑΤΟ της Ουκρανίας.
Για τη Ρωσία, η σύγκρουση επικεντρώνεται στις βασικές αιτίες, τις ανησυχίες για την ασφάλεια και τα δικαιώματα των εθνοτικών Ρώσων και των Ρώσων ομιλητών στην Ουκρανία. Σε μια συνέντευξη στα τέλη Αυγούστου 2025 με τα ρωσικά μέσα μαζικής ενημέρωσης μετά τη σύνοδο κορυφής, ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εξήγησε: «Ο Πρόεδρος Trump και η ομάδα του, ειδικά μετά τη συνάντηση στην Αλάσκα, έχουν υιοθετήσει μια πιο εμπεριστατωμένη προσέγγιση στον οικισμό αυτής της κρίσης, συνειδητοποιώντας ότι είναι απαραίτητο να εξαλειφθούν οι ρίζες της, κάτι που εμείς, ο Πρόεδρος Putin, λένε όλη η ώρα. Και μία από αυτές τις βασικές αιτίες είναι το πρόβλημα της ασφάλειας της Ρωσίας που έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι υποσχέσεις του να μην επιτρέψουμε την ανατολική διεύρυνση του ΝΑΤΟ που μας δόθηκε σε εμάς έχει παραβιαστεί με συνέπεια και κατά λάθος εδώ και δεκαετίες ».
Η Ρωσία είχε παρουσιάσει αυτές τις ιδέες εδώ και χρόνια, πιο πρόσφατα και κυρίως τον Δεκέμβριο του 2021 πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, με δύο προτεινόμενα έγγραφα που απελευθερώθηκαν ασυνήθιστα στο κοινό: σχέδιο συμφωνίας με το ΝΑΤΟ και σχέδιο συνθήκης με τις Ηνωμένες Πολιτείες ως βάσεις για την επαναδιαπραγμάτευση της αρχιτεκτονικής ασφάλειας για να ικανοποιήσουν τις ρωσικές ανησυχίες. Η Ρωσία αναγνώρισε την ανάγκη τόσο για συμφωνία με το ΝΑΤΟ σχετικά με την ευρωπαϊκή ασφάλεια όσο και για μια ξεχωριστή συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τις αμερικανικές ελεγχόμενες βάσεις και τους πυραύλους στο ευρωπαϊκό έδαφος.
Οι Ευρωπαίοι έχουν σίγουρα νόμιμες ανησυχίες για την ασφάλεια. Ωστόσο, αν δεχτούμε την αρχή της «αδιαίρετης ασφάλειας» - ότι η ασφάλεια ενός έθνους δεν μπορεί να αυξηθεί με τα έξοδα ενός άλλου - στη συνέχεια η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία ήταν «η πιο λαμπρή από όλες τις κόκκινες γραμμές για τη ρωσική ελίτ». Οι συμμετοχές ήταν επιπλέουσες. Το καλώδιο υπογραμμίζει έναν κεντρικό παράγοντα στην επιδείνωση των σχέσεων των ΗΠΑ-Ρωσίας και της τρέχουσας σύγκρουσης.
Αυτό αντικατοπτρίζει το έντονο μάθημα του John Mearsheimer: η μεγάλη εξουσία πολιτική υπερβαίνει το διεθνές δίκαιο και τα κυρίαρχα δικαιώματα. Το παγκόσμιο σύστημα είναι εγγενώς αναρχικό και αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που οι μεγάλες δυνάμεις αντιλαμβάνονται ως απειλές. Αυτή η αρχή οδήγησε την κρίση των πυραύλων της Κούβας, όταν οι σοβιετικοί πυραύλοι στην Κούβα προκάλεσαν έναν αμερικανικό ναυτικό αποκλεισμό και σχεδόν προκάλεσαν πυρηνικό πόλεμο. Σύμφωνα με τον καθηγητή Mearsheimer, η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία ήταν επίσης απαράδεκτη με τη Ρωσία.
Το θλιβερό συμπέρασμα μετά από όλα τα shenanigans στην Αλάσκα και τον Λευκό Οίκο είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια διαπραγματευόμενη λύση, στην Ουκρανία, και ίσως εισερχόμαστε σε μια νέα πιο επικίνδυνη φάση. Βρισκόμαστε σε σημείο καμπής. Η Ρωσία κερδίζει τον πόλεμο και η Αμερική απομακρύνεται από αυτήν, όταν οι Ευρωπαίοι σκοπεύουν να διατηρήσουν τη θέση τους στην Ουκρανία με προβάδισμα εγγυήσεων ασφαλείας - ένα σχέδιο απαράδεκτο για τη Ρωσία.
Κανένα από αυτά που δεν συζητούνται μεταξύ των Ευρωπαίων και στο ΝΑΤΟ δεν θα πετάξουν και θα μειώσει μόνο ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί. Αυτό πιθανότατα θα δημιουργήσει νέες de facto πραγματικότητες επί τόπου, όπως συνήθως οι πόλεμοι, και ο κίνδυνος είναι ότι θα χαθεί περισσότερη επικράτεια. Η αποστολή «ειρηνευτικών» στρατευμάτων στην Ουκρανία θα ερμηνευτεί από τη Ρωσία ως δήλωση πολέμου. Παρέχοντας την Ουκρανία με όπλα μεγάλης εμβέλειας ικανά να χτυπήσουν βαθιά στη Ρωσία, όπως προτείνει ο Γερμανός καγκελάριος, κινδυνεύει τα ρωσικά αντίποινα, ενώ η Γερμανία προετοιμάζεται για πιθανές συγκρούσεις το 2029.
Το δίλημμα του πολέμου, είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι ότι, εκτός εάν ένας διακανονισμός μπορεί να βρεθεί σύντομα, το μέλλον της Ουκρανίας θα αμφισβητήσει. Η επίλυση της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ευρώπης είναι κεντρική για την επίτευξη της ειρήνης. Το τρέχον περιβάλλον χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα, βαθιά εχθρότητα και πλήρη δυσπιστία. Η πρακτική ανησυχία περιλαμβάνει πυραύλους που στοχεύουν στις πρωτεύουσες από τις δύο πλευρές και το καταστροφικό δυναμικό των πυρηνικών δυνάμεων σε συγκρούσεις. Το συμπέρασμά μας είναι ότι ανεξάρτητα από το πόσο πικρό το χάπι για να καταπιεί, η Ουκρανία πρέπει να καθίσει και να διαπραγματευτεί με τους Ρώσους ρεαλιστικά και να αγνοήσει εξ ολοκλήρου τόσο τους Αμερικανούς όσο και ειδικά τους Ευρωπαίους. Οι ελληνικοί Κύπριοι θα πρέπει να αντανακλούν φαινομενικά, επειδή η καταστροφή της Ουκρανίας και η τουρκική εισβολή και κατοχή, ομοιοκαταληξία, αλλά όχι στα μέρη που πιστεύουμε.
*Ο Ioannis Tirkides είναι ο Διευθυντής Ερευνών Οικονομικών στην Τράπεζα της Κύπρου και Πρόεδρος της Οικονομικής Εταιρείας της Κύπρου. Οι προβολές που εκφράζονται είναι προσωπικές. Το άρθρο αναδημοσιεύεται από το blog της Κυπριακής Οικονομικής Εταιρείας.
