Ακούμε συχνά για την υψηλή τιμή του χρυσού. Αλλά μόνο αφού κοιτάξετε τα σχετικά γραφήματα (εδώ, για παράδειγμα) συνειδητοποιείτε τι πραγματικά ιστορική στιγμή ζούμε.
Πηγαίνοντας 110 χρόνια πίσω, η τιμή του χρυσού δεν ήταν ποτέ υψηλότερη. Τώρα είναι περίπου 115-120 € ανά γραμμάριο, αν και παρουσιάζει ελαφρές διακυμάνσεις. Πριν από μια δεκαετία ήταν 30€, σύμφωνα με τον Λευκωσιώτη κοσμηματοπώλη Άρη Τσιρόπουλο της Tsiropoulos Jewelry. Τα τελευταία δυόμισι χρόνια, ο ρυθμός αύξησης ήταν σχεδόν κάθετη γραμμή.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το γράφημα με την ένδειξη «Προσαρμοσμένο για τον πληθωρισμό», επιβεβαιώνοντας ότι δεν πρόκειται απλώς για απόλυτους αριθμούς που αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου. Μια τεράστια άνοδος τον Ιανουάριο του 1980, που προκλήθηκε από την πετρελαϊκή κρίση του 1979, στάθηκε για πολλά χρόνια ως η τιμή ρεκόρ όλων των εποχών, όταν προσαρμόστηκε για τον πληθωρισμό. Τον Οκτώβριο του 2024, ωστόσο, αυτό το ρεκόρ καταρρίφθηκε και από τότε έχει αυξηθεί περαιτέρω.
«Είναι ενδιαφέρον να ρίξουμε μια ματιά στις συστάσεις για μεγάλα κεφάλαια, για το πόσο θα πρέπει να είναι η κατανομή του φυσικού χρυσού στο συνολικό τους χαρτοφυλάκιο», δήλωσε στην Cyprus Mail ο Stefan Nolte, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων Shanda Consult.
«Τέτοιες συστάσεις δίνονται συνήθως από πολύ μεγάλες εταιρείες επενδύσεων ή πολύ μεγάλες τράπεζες». Πριν από περίπου πέντε χρόνια, λέει, η συνιστώμενη κατανομή - η αναλογία χρυσού στο χαρτοφυλάκιο του ταμείου - ήταν πέντε τοις εκατό. «Τώρα, η σύσταση είναι 30 τοις εκατό».
Δεν είναι περίεργο ότι η τιμή αυξάνεται, όταν μεγάλοι παίκτες όπως η Deutsche Bank και η Citibank ζητούν επενδύσεις σε χρυσό και τα μεγάλα funds ακολουθούν (πιθανώς) αυτή τη συμβουλή. Αλλά δεν είναι μόνο τα μεγάλα αγόρια.
«Πρέπει να πω ότι, εδώ και ένα χρόνο περίπου, ο αριθμός των ερωτήσεων που λαμβάνουμε την εβδομάδα, σχετικά με το αν πουλάμε ασήμι ή χρυσό, έχει αυξηθεί έτσι», λέει ο Nolte, κάνοντας χειρονομίες για να υποδηλώσει εκθετική ανάπτυξη.
"Αλλά είναι όλα μικρές ποσότητες, με τις οποίες δεν ασχολούμαστε. Έτσι θέλουν να αγοράσουν 100 γραμμάρια, ή ένα κιλό, ή κάποιοι ακόμη και 10 γραμμάρια."
Είναι ένας σύγχρονος πυρετός του χρυσού – αν και στην πραγματικότητα η κατάσταση στην Κύπρο είναι λιγότερο φρενήρης από ό,τι σε άλλες χώρες.
Ο Τσιρόπουλος, για παράδειγμα, βρίσκει τη ζήτηση για κοσμήματα κυρίως από μη Κύπριους, ειδικά από αυτούς που προέρχονται από οικονομικά ασταθή μέρη. «Για παράδειγμα, έχουμε Λιβανέζους να έρχονται», λέει. «Μετατρέποντας τα μετρητά τους σε χρυσό» – μια προφανής προφύλαξη σε μια χώρα που κατακλύζεται από τον υπερπληθωρισμό.
Οι Κύπριοι, από την άλλη πλευρά, «δεν έχουν τόση πίστη στα πολύτιμα μέταλλα», τείνουν να επενδύουν περισσότερο σε ακίνητα. Η εμπειρία τους με τον χρυσό περιστρέφεται σε μεγάλο βαθμό γύρω από τα δώρα γενεθλίων και τα δαχτυλίδια αρραβώνων. Οι ντόπιοι κοσμηματοπώλες έχουν πραγματικά πληγωθεί τόσο πολύ όσο βοήθησε η έκρηξη του χρυσού – ειδικά επειδή οι τιμές των περισσότερων πολύτιμων λίθων έχουν επίσης εκτοξευθεί.
Οι προμηθευτές στο εξωτερικό μερικές φορές εξαντλούνται, λέει ο Τσιρόπουλος, λόγω της μεγάλης ζήτησης σε Ευρώπη και Ασία. Έπρεπε επίσης να βάλει τις δικές του τιμές – ωστόσο η μέση δαπάνη έχει πράγματι μειωθεί μεταξύ των πελατών του. Πολλοί έχουν στραφεί σε χρυσό εννέα καρατίων, ή ακόμα και σε ασήμι. «Οι βέρες, για παράδειγμα, κατασκευάζουμε τώρα και από ασήμι».
Ο Σωτήρης Ηλιάδης, από την άλλη πλευρά, είναι συνιδιοκτήτης της Elite Gold Refiners στη Λευκωσία – ένα πολύ διαφορετικό μέρος του οικοσυστήματος χρυσού, ένα μέρος όπου οι πελάτες πωλούν αντί να αγοράζουν.
Οι πελάτες του είναι κυρίως Κύπριοι – και ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται για να πουλήσουν κειμήλια και κοσμήματα έχει αυξηθεί αναμενόμενα μαζί με τις τιμές.
Αυτό εγείρει ένα εντελώς άλλο ερώτημα, ένα ζήτημα ασφάλειας. Πώς ξέρει ότι τα αντικείμενα που έρχονται δεν είναι κλεμμένα;
«Μπορείς να κρίνεις από το άτομο», είπε στην Cyprus Mail. «Έχουμε μάθει, μετά από 10 χρόνια στην επιχείρηση». Το Elite ήταν ένα από τα πολλά τέτοια μαγαζιά που άνοιξαν μετά το κούρεμα το 2013 (τα περισσότερα έκλεισαν έκτοτε), όταν οι νέοι εξαθλιωμένοι πελάτες της τράπεζας έσκαψαν στην παλιά κοσμηματοθήκη της γιαγιάς αναζητώντας πράγματα για να αγοράσουν.
Δεν «κρίνουν μόνο από το άτομο», φυσικά, απαιτώντας και ταυτότητα με φωτογραφία – αλλά είναι δίκαιο να πούμε ότι δεν υπήρξε έξαρση εγκλημάτων που σχετίζονται με τον χρυσό στην Κύπρο, καθώς οι συνολικές ληστείες παρέμειναν σχεδόν ίδιες τα τελευταία τρία χρόνια.
Υπάρχει ένα άλλο, πιο σπάνιο μέρος του οικοσυστήματος χρυσού, που χαρακτηρίζεται από το KDG Gold & Silver Coin Shop στην Πάφο – ένα κατάστημα που ασχολείται με τον λεγόμενο «επενδυτικό χρυσό» και όπου μπορείτε, για παράδειγμα, να αγοράσετε μια ράβδο χρυσού 100 γραμμαρίων για περίπου 11.720 €.
Ο επενδυτικός χρυσός είναι καθαρό πολύτιμο μέταλλο – και επίσης απαλλάσσεται από τον ΦΠΑ, σε αντίθεση με τα κοσμήματα. «Τα τελευταία δύο χρόνια, ο αριθμός των πελατών μας έχει τουλάχιστον διπλασιαστεί», είπε ο διευθύνων σύμβουλος Ντμίτρι Καλινιτσένκο στην εφημερίδα μέσω email.
«Μερικοί πελάτες κάνουν τακτικές αποταμιεύσεις αγοράζοντας ένα μικρό νόμισμα κάθε μήνα», συνεχίζει. «Άλλοι κάνουν μια εφάπαξ αλλά σημαντική επένδυση όταν αγοράζουν χρυσό για 20, 30, 40 ή ακόμα και 50 χιλιάδες ευρώ σε μία μόνο επίσκεψη… Ο τυπικός αγοραστής μας είναι ένας άνδρας άνω των 40 ετών που βλέπει τον χρυσό ως εργαλείο για τη μακροπρόθεσμη διατήρηση του κεφαλαίου».
Πελάτες έρχονται από όλο τον κόσμο, γράφει, προσθέτοντας: «Είμαστε επίσης ικανοποιημένοι από την αύξηση του αριθμού των Κυπρίων πελατών, συμπεριλαμβανομένων των κάτω των 40 ετών. Αυτό δείχνει ότι ένα σημαντικό μέρος των νέων Κυπρίων σκέφτεται στρατηγικά, επιδιώκοντας όχι μόνο να ξοδέψουν, αλλά και να διατηρήσουν και να αυξήσουν το κεφάλαιο».
Ο Καλινιτσένκο φαίνεται να είναι ένας οξυδερκής αναλυτής εκτός από διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας: το 2014 έγραψε ένα άρθρο με τίτλο Η Χρυσή Παγίδα του Grandmaster Putin, αναφέροντας ότι ο Ρώσος πρόεδρος έκανε σιγά σιγά ματ στη Δύση πουλώντας ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο μόνο για φυσικό χρυσό.
Ο χρυσός, εν ολίγοις, είναι πολιτικός και η τιμή ρεκόρ του θα πρέπει να ιδωθεί με πολιτικούς όρους – αλλά η Κύπρος μπορεί να υστερεί σε αυτό το θέμα.
Ο Nolte σημειώνει ότι πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν «αυξήσει την αναλογία φυσικής διακράτησης χρυσού στο ένα τρίτο περίπου» – αλλά η δική μας κεντρική τράπεζα έχει προχωρήσει αντίθετα, μειώνοντας ελαφρά τις διαθέσεις της από το 2023 έως το 2024 (αν και φυσικά η αύξηση της τιμής είχε ως αποτέλεσμα «μη πραγματοποιηθέν κέρδος 286,5 εκατομμυρίων ευρώ στις οικονομικές καταστάσεις της».
Οι Κύπριοι, όπως ήδη αναφέρθηκε, εξακολουθούν να τείνουν να αναζητούν ασφάλεια στα ακίνητα έναντι του χρυσού, πιθανώς επηρεασμένοι από την πολύ απτή ποιότητά του – αλλά, για να αναφέρω ξανά τον Nolte, «το θέμα με τα ακίνητα είναι ότι δεν είναι μια ρευστή επένδυση. Δεν μπορείς να τα πουλήσεις έτσι (κάνει κλικ στα δάχτυλά του) όταν θέλεις». Υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο αυτοί οι προσεκτικοί Λιβανέζοι πηγαίνουν για κοσμήματα, που τα αρπάζουν εύκολα αν πρέπει να φύγετε βιαστικά.
Το να πειράξουμε τα αποτελέσματα αυτής της άνευ προηγουμένου ζήτησης για χρυσό είναι ένα πράγμα, αλλά θα πρέπει επίσης να ρωτήσουμε γιατί συμβαίνει - και φυσικά η απάντηση είναι προφανής. Υπάρχει φόβος ότι κάτι έρχεται, το είδος της κρίσης όπου τα χρήματα μπορεί να είναι άχρηστα και η ιδιοκτησία πολύ δυσκίνητη.
Ο Νόλτε είναι επιφυλακτικός με το να πει πολλά, απρόθυμος να δώσει καύσιμο στους «σούπερ απαισιόδοξους» και τους προφήτες της καταστροφής.
Ωστόσο, παραδέχεται, "υπάρχει η προσδοκία ορισμένων ανθρώπων ότι το ευρώ θα καταρρεύσει σύντομα. Και "σύντομα" δεν σημαίνει σε μερικούς μήνες ή τον επόμενο χρόνο. Αλλά τα χρέη που φορτώνονται στο ευρώ αυξάνονται ραγδαία".
«Είναι η αστάθεια των χρηματιστηρίων παγκοσμίως», συμφωνεί ο Τσιρόπουλος, αποδεικνύοντας ότι δεν χρειάζεται σύμβουλος επιχειρήσεων για να βγάλει αυτό το συμπέρασμα, «και οι πόλεμοι των τελευταίων δύο-τριών ετών… Υπάρχει μεγάλη ζήτηση για την ασφάλεια που βλέπουν οι περισσότεροι σε χρυσό». Το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες προμηθεύονται το απόθεμα σε αυτό, και όπως η Citibank –όχι ακριβώς οι θεωρητικοί συνωμοσίας– προτρέπουν τα κεφάλαια να αγοράσουν περισσότερα από αυτά δεν είναι ακριβώς καθησυχαστικό.
Τι γίνεται λοιπόν τώρα; Πόσο μακριά μπορεί να εκτιναχθεί η τιμή του χρυσού;
«Πιστεύω ότι θα σκάσει, μετά θα πέσει 10-15 τοις εκατό και θα σταθεροποιηθεί εκεί», υπολογίζει ο Ηλιάδης. Οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν ότι μια «διόρθωση» είναι πιθανή – αλλά ακόμα κι αν παρέμενε γύρω στα 100 ευρώ, θα ήταν και πάλι τριπλάσιο από ό,τι πριν από 10 χρόνια.
«Είναι ζήτηση και προσφορά», σηκώνει τους ώμους ο Τσιρόπουλος.
