Κάποτε η επικράτεια των μεσαιωνικών ιπποτών, σήμερα η Κλήρου διατηρεί ίχνη από βυζαντινά ξωκλήσια, θρύλους θαυμάτων και τη μνήμη του παραδοσιακού κυπριακού τρόπου ζωής, που δεν χάνεται ούτε κοντά στην πρωτεύουσα.
Η Κλήρου είναι ένα χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, περίπου 24 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας. Στα βόρεια η Κλήρου συνδέεται οδικώς με τη Μαλούντα, στα νότια με τη Φικάρδου και στα νοτιοδυτικά με το Καλό Χωριό. Το 2021, ο πληθυσμός του Kliru ήταν 1.895. Ο αριθμός των κατοίκων αυξάνεται σταθερά από την πρώτη απογραφή του 1881, όταν ήταν 362 άτομα. Η ανάπτυξη εξηγείται από την εγγύτητα του χωριού με την πρωτεύουσα, την γειτνίαση με τα ορυχεία Μιτσερό και Αγροκηπιάς, που παρείχαν δουλειά στους κατοίκους της περιοχής και βολικές οδικές συνδέσεις. Η σταθερή αύξηση του πληθυσμού συνδέεται επίσης με την επανεγκατάσταση κατοίκων από γειτονικά ορεινά χωριά - Fikardu, Lasania και Gurri. Ένα σημαντικό μέρος του ενεργού πληθυσμού σήμερα εργάζεται στη Λευκωσία.
Η Κλήρου υπάρχει από την Φραγκοκρατία. Τον 14ο αιώνα ανήκε στη διάσημη μεσαιωνική οικογένεια των ντε Μοντολίφ. Το όνομα του χωριού προέρχεται από την κυπριακή ονομασία του τρυγονιού («κλήρος» ή «κλόρκον»).
Ναοί, καραβανσεράι και στρατιωτικά αρχηγεία
Υπήρχαν πολλά ξωκλήσια στο ίδιο το χωριό και στα περίχωρά του, αλλά κανένα από αυτά δεν έχει σωθεί μέχρι σήμερα. Όλες οι αρχαίες εικόνες από τις παλιές εκκλησίες μεταφέρθηκαν στον Ιερό Ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου Ευαγγελίστριας. Το τέμπλο αυτού του ναού συναρμολογήθηκε από τρία παλαιότερα, το αρχαιότερο από τα οποία χρονολογείται το 1747.
Ενάμιση χιλιόμετρο από το χωριό βρίσκεται το μοναστήρι της Υπεραγίας Θεοτόκου Λάγνη. Σύμφωνα με τον τοπικό μύθο, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, Τούρκοι από το γειτονικό χωριό Αρεδίου ήρθαν στο μοναστήρι, ξήλωσαν τον κυρίως ναό και πήραν τα δοκάρια για τον εαυτό τους. Στο δρόμο όμως άρχισε ξαφνικά τόσο δυνατό χαλάζι που πέθαναν όλα τα φορτωμένα με κλοπιμαία ζώα.
Το χωριό έχει διατηρήσει ένα αρχαίο καραβανσεράι - ένα εξαιρετικό δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Το 1989 το Τμήμα Αρχαιοτήτων το ανακήρυξε μνημείο. Το κτίριο αναστηλώθηκε με τις προσπάθειες του δημοτικού συμβουλίου του χωριού και εγκαινιάστηκε στις 15 Οκτωβρίου 2021. Υπάρχουν ίχνη αρχαιότερων κτισμάτων στην περιοχή Κλήρου, αλλά δεν έχουν γίνει ακόμη επίσημες ανασκαφές εδώ.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανοί μετέφεραν προσωρινά το αρχηγείο των στρατιωτικών τους δυνάμεων στην Κύπρο στην Κλήρα και η περιοχή μεταξύ Κλήρου και Μαλούντας χρησιμοποιήθηκε ως υπόγεια αποθήκη στρατιωτικού εξοπλισμού.
Φύση και γεωργία
Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 445 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, αν και το ανάγλυφο εντός των ορίων του έχει έντονες διαφορές: από 400 μ. στα βόρεια έως 850 μ. στα νότια. Την περιοχή διασχίζουν τρεις παραπόταμοι του ποταμού Ακάκη: ο Αλύπος, ο Κούτης και η Μίρενα. Από γεωλογική άποψη, στην επικράτεια του χωριού κυριαρχούν εδάφη ηφαιστειακής προέλευσης του συμπλέγματος του Τροόδους και νεότερες προσχωσιγενείς αποθέσεις. Στα βράχια αυτά αναπτύχθηκαν καφέ εδάφη.
Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι σχετικά χαμηλή - περίπου 380 mm. Ωστόσο, χάρη στην άρδευση από την κοντινή δεξαμενή Καλού Χωριού, καθώς και στη χρήση τοπικών πηγών και πηγαδιών, κατέστη δυνατή η επέκταση της έκτασης της αρδευόμενης γης. Οι κύριες καλλιέργειες είναι τα σταφύλια (κυρίως ποικιλίες κρασιού), τα εσπεριδοειδή, τα φρούτα (σύκα, βερίκοκα, δαμάσκηνα, ροδάκινα), αμύγδαλα, δημητριακά, όσπρια, κτηνοτροφικά φυτά και λαχανικά (πατάτες, πεπόνι, λάχανο). Ωστόσο, υπάρχουν και πολλές άγονες, ακαλλιέργητες εκτάσεις όπου αναπτύσσεται άγρια βλάστηση - πεύκα, θάμνοι, μυρτιά και θυμάρι. Σχετικά ανεπτυγμένη είναι και η κτηνοτροφία στο χωριό. Οι παραδοσιακές ασχολίες των χωρικών περιελάμβαναν την καλαθοπλεκτική και την αγγειοπλαστική. Μέρος του χωριού έχει διατηρήσει την παραδοσιακή του λαϊκή αρχιτεκτονική, αν και πολλά νέα σπίτια έχουν χτιστεί κοντά.
Το κείμενο ετοιμάστηκε με βάση υλικά από την «Πολύγνωση»
