Όπως αναφέρει η ESA σε ανακοίνωση, το μαγνητικό πεδίο της Γης είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή στον πλανήτη μας. Είναι ένας πολύπλοκος και δυναμική παράγοντας που μας προστατεύει από την κοσμική ακτινοβολία και τα φορτισμένα σωματίδια από τον Ήλιο.
Παράγεται σε μεγάλο βαθμό από έναν ωκεανό λιωμένου, στροβιλιζόμενου υγρού σιδήρου που αποτελεί τον εξωτερικό πυρήνα περίπου 3000 χλμ. κάτω από το έδαφος της Γης. Λειτουργώντας σαν περιστρεφόμενος αγωγός, δημιουργεί ηλεκτρικά ρεύματα, τα οποία με τη σειρά τους παράγουν το συνεχώς μεταβαλλόμενο ηλεκτρομαγνητικό μας πεδίο αλλά στην πραγματικότητα οι διαδικασίες που παράγουν το πεδίο είναι πολύ πιο περίπλοκες.
Το Swarm, μια αποστολή υπό το πρόγραμμα Earth Explorer που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Earth Observation FutureEO της ESA, αποτελείται από έναν αστερισμό τριών πανομοιότυπων δορυφόρων που μετρούν με ακρίβεια τα μαγνητικά σήματα που προέρχονται από τον πυρήνα, τον μανδύα, τον φλοιό και τους ωκεανούς της Γης, καθώς και από την ιονόσφαιρα και τη μαγνητόσφαιρα.
Χάρη σε αυτήν την αποστολή, οι επιστήμονες αποκτούν περισσότερες γνώσεις σχετικά με τις διαφορετικές πηγές μαγνητισμού για να κατανοήσουν πώς και γιατί το μαγνητικό πεδίο εξασθενεί σε ορισμένα μέρη και ενισχύεται σε άλλα. Η Ανωμαλία του Ασθενούς Πεδίου του Νότιου Ατλαντικού εντοπίστηκε για πρώτη φορά νοτιοανατολικά της Νότιας Αμερικής τον 19ο αιώνα.
Σήμερα, η Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ασφάλεια του διαστήματος, καθώς οι δορυφόροι που διέρχονται από την περιοχή αντιμετωπίζουν υψηλότερες δόσεις εισερχόμενης ακτινοβολίας.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργίες ή ζημιές σε κρίσιμο υλικό, ακόμη και σε διακοπές ρεύματος.
Τα τελευταία ευρήματα από την αποστολή Swarm αποκαλύπτουν ότι ενώ η Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού επεκτάθηκε σταθερά μεταξύ 2014 και 2025, μια περιοχή του Ατλαντικού Ωκεανού νοτιοδυτικά της Αφρικής υφίσταται μια ακόμη ταχύτερη εξασθένηση του μαγνητικού πεδίου της Γης από το 2020.
Η Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού, λέει ο επικεφαλής συγγραφέας Κρίς Φίνλει, καθηγητής Γεωμαγνητισμού στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Δανίας, αλλάζει με διαφορετικό τροπο προς την Αφρική από ό,τι κοντά στη Νότια Αμερική. Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο που συμβαίνει σε αυτήν την περιοχή που προκαλεί την εξασθένηση του πεδίου με πιο έντονο τρόπο, σημειώνει.
Αυτή η συμπεριφορά συνδέεται με παράξενα μοτίβα στο μαγνητικό πεδίο στα όρια μεταξύ του υγρού εξωτερικού πυρήνα της Γης και του βραχώδους μανδύα της, γνωστά ως κηλίδες αντίστροφης ροής.
Ο καθηγητής Φίνλεϊ εξηγεί: «Κανονικά θα περιμέναμε να δούμε γραμμές μαγνητικού πεδίου να προέρχονται από τον πυρήνα στο νότιο ημισφαίριο. Αλλά κάτω από την Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού βλέπουμε απροσδόκητες περιοχές όπου το μαγνητικό πεδίο, αντί να προέρχεται από τον πυρήνα, επιστρέφει στον πυρήνα. Χάρη στα δεδομένα του Swarm, μπορούμε να δούμε μία από αυτές τις περιοχές να κινείται δυτικά πάνω από την Αφρική, γεγονός που συμβάλλει στην αποδυνάμωση της Ανωμαλίας του Νότιου Ατλαντικού σε αυτήν την περιοχή».
