Ποιοι ήταν αυτοί που ονόμασαν τα δύο σταυροδρόμια της Λευκωσίας;

Το τοπωνύμιο της Λευκωσίας διατηρεί ακόμη τα επώνυμα των δύο επιφανών κατοίκων της - του Γαβριήλ Γαβριηλίδη και του Κώστα Καλησπέρα. Σας λέμε γιατί αυτοί οι δύο άνθρωποι παραμένουν στη μνήμη των Κυπρίων.

Οι ντόπιοι αποκαλούν τη διασταύρωση των λεωφόρων Νίκης, Γρίβα Διγενή, Σπύρου Κυπριανού και Θεμιστοκλή Δέρβη «Διασταύρωση Γαβριηλίδη». Και η διασταύρωση Καλησπέρας είναι η είσοδος της πρωτεύουσας, δηλαδή η διασταύρωση των λεωφόρων Αθαλάσσας και Λεμεσού.

Ο μελλοντικός εξαιρετικός Κύπριος επιχειρηματίας γεννήθηκε στην πόλη Μερσίνα της Μικράς Ασίας (νοτιοανατολικά της σύγχρονης Τουρκίας) το 1910. Σε ηλικία 11 ετών, αυτός και η οικογένειά του εγκατέλειψαν τη Μερσίνα από την κεμαλική κυβέρνηση, η οποία καταδίωκε τις εθνικές μειονότητες της πρώην αυτοκρατορίας.

Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη, μια πόλη με τεράστια ελληνική κοινότητα. Ωστόσο, σύντομα άρχισε και εκεί η εθνοκάθαρση. Έτσι κατέληξαν στην Κύπρο οι Γαβριηλίδη. Ο πατέρας μου, ζαχαροπλάστης στο επάγγελμα, κατάφερε γρήγορα να σταθεί στα πόδια του και να ξεκινήσει μια επιτυχημένη επιχείρηση παραγωγής γλυκών. Χάρη σε αυτό, μπόρεσε να στείλει τον γιο του για σπουδές στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο Γαβριήλ Γαβριηλίδης σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και έζησε στο Ηνωμένο Βασίλειο για συνολικά 10 χρόνια. Μετά την επιστροφή του στο νησί από το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Γαβριηλίδης έπιασε δουλειά στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού Λευκωσίας. Στη συνέχεια όμως αποφάσισε να ξεκινήσει τη δική του επιχείρηση. Οι τομείς δραστηριότητάς του ήταν τα ηλεκτρονικά και η ηλεκτρική ενέργεια, η εισαγωγή οικιακών συσκευών.

Λίγο μετά την επιστροφή του στην Κύπρο, ο Γαβριηλίδης παντρεύτηκε τη Λουκία Χατζηκυριάκου. Η ιστορία του προξενητού του ήταν ανέκδοτη για εκείνη την εποχή. Ένα απόγευμα, ο Γαβριήλ Γαβριηλίδης πέρασε από ένα ιδιωτικό σπίτι, στη βεράντα του οποίου είδε μια νεαρή κοπέλα με όμορφα πόδια (όπως είπε η ίδια η Λουκία την ιστορία της γνωριμίας τους). Ο αποφασισμένος νεαρός πήγε κατευθείαν στον πατέρα της και είπε ότι σκόπευε να παντρευτεί την κόρη του. Απάντησε ότι στην Κύπρο δεν γίνονται έτσι τα πράγματα. Και αν ο νεαρός έχει σοβαρές προθέσεις, να έρθει μαζί με τον πατέρα του στο σπίτι τους και να τους πλησιάσει. Ο ερωτευμένος νεαρός συμβιβάστηκε και σύντομα η Λουκία έγινε γυναίκα του. Στο γάμο τους απέκτησαν τέσσερα παιδιά.

Ως προίκα ο πατέρας της της έδωσε ένα οικόπεδο στην περιοχή των Αγίων Ομολογητών. Πάνω του το 1962 ο Γαβριηλίδης έχτισε το περίφημο κτίριο, που έδωσε το όνομά του στη διασταύρωση των λεωφόρων Νίκης, Γρίβα Διγενή, Σπύρου Κυπριανού και Θεμιστοκλή Δέρβη (διασταύρωση Γαβριηλίδη στον χάρτη).

Ο Γαβριηλίδης ήταν πολύ γνωστός στη βρετανική ελίτ της Κύπρου, τους εκπροσώπους της οποίας καλούσε συχνά στο σπίτι και κέρασε ποτά. Οι Βρετανοί δεν μπορούσαν καν να φανταστούν ότι οι ομόλογοί τους ήταν στην πραγματικότητα σε στενή επαφή με τους παρτιζάνους της ΕΟΚΑ και διέρρευαν όλες τις πληροφορίες που λάμβαναν με ένα ποτήρι ουίσκι. Ένα σπίτι του μάλιστα είχε και ασφαλές σπίτι για μέλη της ΕΟΚΑ. Ο Γαβριηλίδης γνώριζε προσωπικά και τον Πρόεδρο Μακάριο και τον προμήθευε με εξωτικά φρούτα, τα οποία καλλιεργούσε στο οικόπεδό του κοντά στην Πάφο.

Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, διορίστηκε επικεφαλής της Κυπριακής Εταιρείας Ηλεκτρισμού. Πέθανε το 1975.

Η διασταύρωση στην είσοδο της Λευκωσίας (στο χάρτη) εξακολουθεί να φέρει το όνομα του Κώστα Καλησπέρα, ενός από τους πρώτους Κύπριους κατασκευαστές ακινήτων. Γεννήθηκε το 1911 στη Λευκωσία και όλη του η ζωή ήταν συνδεδεμένη με την Κύπρο.

Σε αυτόν οι κάτοικοι της πρωτεύουσας οφείλουν το όνομα μιας από τις συνοικίες - της Δασούπολης. Τη δεκαετία του 1950 ο Καλησπέρας απέκτησε ένα τεράστιο οικόπεδο, το οποίο τότε ήταν χωματερή και χέρσα. Εκεί έβλεπες εύκολα έναν γύπα να τρώει μια νεκρή αγελάδα. Ο οραματιστής Καλησπέρας ονόμασε αυτό το βαρετό μέρος «δασική πόλη» ή «δασική πόλη» (όπως μεταφράζεται η Δασούπολη από τα ελληνικά). Για να ανταποκρίνεται έστω και λίγο στην πραγματικότητα, μαζί με τον μεγάλο του γιο πήγαιναν καθημερινά στη ερημιά, την καθάριζαν και την φύτεψαν με ακακίες, τις οποίες αγόραζε με προσωπικά του χρήματα από το δασαρχείο Αθαλάσσας. Τα δενδρύλλια γίνονταν συχνά θύματα γιδοπρόβατων, αλλά ο Κώστας Καλησπέρας δεν το έβαλε κάτω. Ήταν επιχειρηματίας πρωτίστως και είχε μεγάλα σχέδια για αυτό το κομμάτι γης.

Όταν τελικά πρασίνισε η πρώην ερημιά, ο Καλησπέρας τη χώρισε σε πολλά οικόπεδα και άρχισε να τα πουλά για 70-80 λίρες το καθένα. Για να προσελκύσει πελάτες, συμφώνησε με την αντιπροσωπεία της Ford, ώστε κάθε πελάτης του να λάβει σοβαρή έκπτωση σε ένα νέο αυτοκίνητο.

Ο γιος του Ραμόν σχεδίασε ένα δεκαόροφο κτίριο κατοικιών στην περιοχή Δασούπολη. Γι' αυτόν τον λόγο η διασταύρωση στην είσοδο της Λευκωσίας άρχισε να ονομάζεται «Φανάρι Καλησπέρας».

Παράλληλα με τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, ο Καλησπέρας άρχισε να ενδιαφέρεται σοβαρά για το ποδόσφαιρο, παίζοντας ως τερματοφύλακας στον ποδοσφαιρικό σύλλογο Trust. Το 1931 ήταν μεταξύ των ιδρυτών του ποδοσφαιρικού συλλόγου Ολυμπιακός Λευκωσίας και το 1948 των συλλόγων Ορφέας και Ομόνοια.

Πέθανε το 2005.

Το κείμενο ετοιμάστηκε με βάση υλικά από το Offsite και το «Mihani tu hronu»

Διαβάστε επίσης

Αρκετά τοπωνύμια στην Κύπρο είναι αφιερωμένα στη μνήμη του Γιούρι Γκαγκάριν. Δύο δρόμοι στη Λεμεσό φέρουν το όνομά του: ο πρώτος είναι στο κέντρο της πόλης και ο δεύτερος στην περιοχή του Αγίου Αθανασίου. Υπάρχει και η οδός Gagarin στην Αγία Νάπα. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τη στάση απέναντι στον πρώτο κοσμοναύτη στο νησί εδώ.