Η διάθεση ήταν υψηλή μεταξύ των φοιτητών πριν από δύο χρόνια, όταν το ChatGPT κατέστησε δυνατή τη δημιουργία δοκιμίων με το πάτημα ενός κουμπιού.
«Το ChatGPT έκανε τα πράγματα πολύ πιο εύκολα για μένα», θυμήθηκε ένας φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ένα χαρούμενο χιούμορ στη φωνή του. «Δεν χρειάζεται να κάνετε πια τις εργασίες!»
Τέτοιες συντομεύσεις ήταν ακριβώς που ενόχλησαν τους εκπαιδευτικούς όταν τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης μπήκαν για πρώτη φορά στις τάξεις το 2022.
Η τεχνητή νοημοσύνη, ωστόσο, έχει αποδειχθεί μικρότερη απειλή για την τριτοβάθμια εκπαίδευση από ό,τι φαινόταν κάποτε. Τα πανεπιστήμια ανταποκρίνονται τώρα στην άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης με ευέλικτες πολιτικές και ανοιχτά μυαλά, ελπίζοντας ότι η νέα τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να αξιοποιήσουν στο έπακρο την εκπαίδευσή τους.
Στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, αυτή η στροφή είναι εμφανής σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη λίστα συστάσεων για το ρόλο του ChatGPT στην εκπαίδευση. Οι κατευθυντήριες γραμμές συμβουλεύουν τους καθηγητές σχετικά με τον τρόπο ενσωμάτωσης της τεχνολογίας και τη θέσπιση κανόνων για τη χρήση της.
Ως επί το πλείστον, η απόφαση για το αν θα αποκλειστεί ή θα επιτραπεί το ChatGPT επαφίεται σε κάθε εκπαιδευτή. «Το UCY ενθαρρύνει τον πειραματισμό με διαθέσιμα εργαλεία AI που βοηθούν τη διαδικασία κατανόησης και μάθησης», αναφέρει η σύσταση.
Αλλά όλοι πρέπει να ακολουθούν ορισμένες ηθικές αρχές: πείτε όταν έχετε χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη, μην αντιγράφετε το κείμενο αυτολεξεί και είστε αυτός που αντιμετωπίζει πρόβλημα εάν υπάρχουν σφάλματα.
Το νεοσύστατο Πανεπιστήμιο Λεμεσού έχει αντιμετωπίσει το ίδιο ερώτημα.
«Είναι μια πρόκληση που αντιμετώπισαν όλα τα πανεπιστήμια τα τελευταία δύο με τρία χρόνια», δήλωσε ο Επίκουρος Καθηγητής Παναγιώτης Κοσμάς που είναι κάτοχος διδακτορικού στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία. «Βρισκόμαστε τώρα στη διαδικασία ανάπτυξης μιας πολιτικής για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης».
Στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, τα μέλη ΔΕΠ μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση σε μια ιστοσελίδα που προσφέρει καθοδήγηση σχετικά με το «πώς να χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά τέτοιες τεχνολογίες». Μια ανάρτηση από τον Μάρτιο του 2024 προβλέπει ότι «η ενσωμάτωση εργασιών τεχνητής νοημοσύνης στις εργασίες θα γίνει ο κανόνας».
Αρκετοί εκπαιδευτές έχουν εκμεταλλευτεί αυτές τις νέες πολιτικές. Η καθηγήτρια Ελπίδα Κεραυνού, η οποία διδάσκει προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, είναι μία από αυτές.
«Το ChatGPT μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο», εξήγησε. «Υπάρχει διάλογος στο πανεπιστήμιο σχετικά με την εποικοδομητική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης».
Για την Κεραυνού, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του εργαλείου είναι απλώς η ικανότητά του να βοηθά τους μαθητές.
«Χαίρομαι που οι μαθητές «συμβουλεύονται» το ChatGPT», είπε. «Πάντα παροτρύναμε τους μαθητές μας, αν δεν ξέρουν κάτι και θέλουν μια γρήγορη απάντηση, να το «Google». Τώρα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το ChatGPT ως ένα είδος αυτόματου βοηθού διδασκαλίας».
Στα μεταπτυχιακά της, η Κεραυνού έχει κάνει ακόμη και τη νέα τεχνολογία μέρος του προγράμματος σπουδών της. Ζητείται από τους μαθητές να πραγματοποιήσουν ανάλυση SWOT στο ChatGPT σε ένα μάθημα σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη στην υγειονομική περίθαλψη. Περιγράφει αυτή την άσκηση ως μια «κρίσιμη όχι παθητική» χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
Αυτή η ανοιχτόμυαλη άποψη του ChatGPT ως προσεκτικού, εξυπηρετικού «αυτόματου βοηθού» έχει κερδίσει έλξη και αλλού στην Κύπρο. Οι εργαζόμενοι έχουν στραφεί σε εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για να αντισταθμίσουν τις πιέσεις του αυξανόμενου φόρτου εργασίας, όπως διαπιστώθηκε σε πρόσφατη έρευνα της PwC Κύπρου.
Οι μαθητές νιώθουν το ίδιο. Δεν βασίζονται όλοι οι μαθητές στο ChatGPT για να δημιουργήσουν τυφλά δοκίμια. Ακόμη και εκείνοι που αποφεύγουν τέτοιες συντομεύσεις διαπιστώνουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της ανάθεσής τους και να βοηθήσει στη διαχείριση μεγάλου φόρτου εργασίας.
«Δεν νομίζω ότι είναι καλός συγγραφέας, αλλά το χρησιμοποιώ για ορισμένα πράγματα, όπως το να ελέγξω τη γραμματική ή ότι οι προτάσεις μου έχουν νόημα», είπε ένας φοιτητής αθλητικής διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Πρόσθεσε ότι, «Είναι μια χρήσιμη ικανότητα να έχεις».
Με άλλα λόγια, οι μαθητές βλέπουν την αυξανόμενη παλίρροια της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση όχι ως τέχνασμα ή παράπλευρη επίδειξη, αλλά ως θέμα τεχνολογικής ευχέρειας. Η εκπαίδευση AI γίνεται μια εμπορεύσιμη δεξιότητα, όπως το Excel ή το Microsoft Word.
Το ίδιο παρατήρησε και ένας ερευνητής. «Προσωπικά βλέπω τον αντίκτυπο του ChatGPT να επηρεάζει κυρίως την εμπειρία των φοιτητών», δήλωσε η Δρ Ελένη Χριστοδούλου, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
«Οι μαθητές επεσήμαναν ότι ήταν απογοητευμένοι από μικτά σήματα», το οποίο ήταν ένα εύρημα από την κοινή της μελέτη σχετικά με τη στάση των μαθητών στο ChatGPT. «Ήταν επίσης πρόθυμοι να έχουν περισσότερη εκπαίδευση για το πώς ακριβώς να χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία, τι επιτρέπεται και τι όχι».
Κατά συνέπεια, πιστεύει ότι «είναι σημαντικό για τα πανεπιστήμια να παρέχουν εκπαίδευση όχι μόνο σε φοιτητές αλλά και σε καθηγητές».
Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: τι γίνεται με την εξαπάτηση;
Σε κάποιο βαθμό, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού της. Το bot μπορεί να είναι έξυπνο – αλλά αυτή η νοημοσύνη είναι τελικά τεχνητή και πολύ συχνά λανθασμένη.
Ούτε ο καθηγητής Κερανβού ούτε ο καθηγητής Μηχανικός Υπολογιστών και Πληροφορικής Σωτήριος Χατζής πιστεύουν στην ικανότητα των chatbot AI να ολοκληρώσουν ολόκληρες εργασίες, τουλάχιστον όχι στα πρότυπα που περιμένουν από τους μαθητές.
«Το ChatGPT δίνει κώδικα προγραμματισμού με πολύ στυλιστικό τρόπο, χρησιμοποιώντας χαρακτηριστικά που δεν διδάσκονται οι φοιτητές του πρώτου εξαμήνου, και ως εκ τούτου μπορείτε εύκολα να εντοπίσετε τέτοιον κώδικα», εξήγησε η Κεραυνού για τα εισαγωγικά της μαθήματα πληροφορικής. «Έτσι η εξαπάτηση, αν επιχειρηθεί, μπορεί να εντοπιστεί».
«Σπάνια το ChatGPT προσφέρει απαντήσεις που ευθυγραμμίζονται πλήρως με τη συγκεκριμένη δομή του μαθήματος που διδάσκονται», συμφώνησε ο καθηγητής Χατζής.
Η αναγνώριση των περιορισμών της τεχνητής νοημοσύνης είναι από μόνη της ένα πολύτιμο μάθημα. Η ικανότητα να ξεχωρίζεις πού κολλάει και αποτυγχάνει το ChatGPT γίνεται επίσης βασικό στοιχείο της τεχνολογικής παιδείας, γεγονός που ενέπνευσε τον Μιχαλίνο Ζεμπύλα να φέρει τις ασκήσεις απομυθοποίησης ChatGPT στις τάξεις του στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
«Οι μαθητές συνειδητοποιούν από μόνοι τους ότι δεν μπορούν να βασιστούν σε τέτοια εργαλεία χωρίς περαιτέρω έρευνα, ανάλυση και έλεγχο», εξήγησε.
Ο Zembylas έχει ερευνήσει τον αντίκτυπο του ChatGPT στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μαζί με τον Χριστοδούλου και τα ευρήματα του ζευγαριού αντικατοπτρίζουν τη γενική κατεύθυνση των πολιτικών AI που υιοθετούν τα πανεπιστήμια στην Κύπρο. Σε τελική ανάλυση, πρόκειται για προληπτικά αλλά μετρημένα βήματα.
«Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να αποφεύγουν να επιτρέπουν στους φοιτητές να το χρησιμοποιούν εντελώς ελεύθερα χωρίς ελέγχους και ισορροπίες», συμφώνησαν.
Αλλά το δημοφιλές συναίσθημα είναι ότι το ChatGPT και άλλα εργαλεία AI είναι εδώ για να πουν.
«Η πρόκληση είναι να δημιουργηθεί το «σωστό» πλαίσιο για τη χρήση τους», είπε ο Ζεμπύλας. «Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν αυτά τα εργαλεία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο».
